کیان آنلاین – تجارت نیوز در گزارشی نوشت: نحوه محاسبه اضافه کاری کارگران در سال ۱۴۰۳، به این صورت است که باید به ازای هر ساعت کار اضافه، مبلغ دستمزد ساعتی کارگر (۲۴ هزار و ۱۳۹ تومان) را ضرب در ۱.۴ نموده و آن را طبق جدول دستمزد، به کارگر پرداخت کرد.
نحوه محاسبه اضافه کاری کارگران در سال ۱۴۰۳، به این صورت است که باید به ازای هر ساعت کار اضافه، مبلغ دستمزد ساعتی کارگر (۲۴ هزار و ۱۳۹ تومان) را ضرب در ۱.۴ نموده و آن را طبق جدول دستمزد، به کارگر پرداخت کرد. بر این اساس، قیمت اضافه کاری کارگران طبق سال قبل، معادل ۳۳ هزار و ۷۹۵ تومان به ازای هر ساعت کار اضافه است.
تعداد روز‌ها و ساعت کاری در متن قانون کار مشخص شده است. به موجب ماده ۵۱ این قانون «ساعت کار، مدت زمانی است که کارگر، نیرو یا وقت خود را به منظور انجام کار در اختیار کارفرما قرار می‌دهد.» این قانون درباره میزان ساعت کار در شبانه‌روز، هفته و ماه محدودیت‌های زیر را مشخص کرده است و همه کارفرمایان، کارگران، کارگاه‌ها، موسسات تولیدی، صنعتی، خدماتی و کشاورزی مکلف به تبعیت از آن هستند.
به غیر از برخی موارد، ساعت کار کارگران در شبانه‌روز نباید از ۸ ساعت تجاوز نماید.
مجموع ساعات کار در هر هفته نباید از ۴۴ ساعت تجاوز کند.
در کار‌های سخت و زیان‌آور و زیرزمینی، ساعات کار نباید از ۶ ساعت در روز و ۳۶ ساعت در هفته تجاوز نماید.
در برخی کار‌ها که ساعات کار از ۸ ساعت در شبانه‌روز و ۴۴ ساعت در هفته تجاوز نماید جمع ساعات کار در ۴ هفته متوالی نباید از ۱۷۶ ساعت تجاوز کند.
روز جمعه، روز تعطیل هفتگی کارگران با استفاده از مزد می‌باشد
جدول ساعت کار سال ۱۴۰۱ قانون کار
در جدول ساعات کاری ۱۴۰۱ که مطابق با تعاریف ساعت کار در قانون کار است، ساعت کاری روزانه، هفتگی و ماهانه کارگران مشخص شده است. با توجه به اینکه تعداد روز‌های کاری و تعطیلات رسمی و تعداد روز‌های هر ماه متفاوت است بنابراین ساعت کاری ماهانه و هفتگی کارگران نیز رقم و عدد ثابتی نبوده و هر هفته و هر ماه از فرمول محاسبه ساعت کاری به صورت مجزا باید محاسبه شود.
بیشتر بخوانید:
با حقوق چند سال یک کارگر می‌شود خودرو خرید؟
ساعت کاری اداره کار برای تمام کارگران شاغل در کشور بدون در نظر گرفتن شرایط کار و هر قید و شرط دیگر و نوع کارگاه و نوع کار یکسان است. توجه شود که هیچ استثنایی وجود ندارد.
ماه روز‌های ماه تعداد جمعه تعداد تعطیل رسمی
ساعت کار موظفی روزانه ۷ ساعت و ۲۰ دقیقه (برای محاسبه جبری از عدد ۷.۳۳ استفاده می‌شود)
پانویس ۱: روز دوشنبه ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۲ در تقویم شمسی تعطیل نیست، اما طبق ماده ۶۳ قانون کار جمهوری اسلامی ایران، این روز، جزء تعطیلات رسمی کارگران به حساب می‌آید و بنابراین کار در این روز به عنوان اضافه کاری در روز تعطیل برای کارگران محاسبه می‌شود.
پانویس ۲: شیوه دیگری برای محاسبه ساعت و روز‌های کاری مورد استفاده قرار می‌گیرد که طبق آن نیز میزان ساعت کار از ۸ ساعت در شبانه‌روز و ۴۴ ساعت در هفته تجاوز نمی‌کند. در این شیوه، افراد روز‌های شنبه تا چهارشنبه را به مدت ۸ ساعت (در مجموع ۴۰ ساعت) و روز پنجشنبه به مدت ۴ ساعت (در مجموع ۴۴ ساعت) مشغول به کار هستند. بر همین مبنا تعداد روز‌های پنجشنبه در ماه دارای اهمیت می‌شوند. البته باید توجه داشت که از نظر اداره کار و در زمان بروز اختلاف، همان جدول بالا ملاک است.
فرمول محاسبه ساعت کاری کارگران و تنظیم جدول ساعت کاری ۱۴۰۳
فرمول بسیار ساده برای محاسبه ساعت کاری هفتگی و ماهانه کارگران وجود دارد که از آن برای تنظیم جدول ساعت کاری استفاده می‌شود.
در مواردی که مزد کارگران به صورت هفتگی پرداخت می‌شود ساعت کار موظفی هفتگی استفاده می‌شود. در صورتی که کارگران تمام وقت مشغول به کار باشند برای محاسبه ساعت کار هفتگی طبق قانون کار از فرمول زیر استفاده می‌شود:
ساعت کار هفتگی قانون کار = تعداد روز‌های غیر تعطیل طول هفته * ۷.۳۳
در اغلب کارگاه‌های کشور حقوق به صورت ماهانه پرداخت می‌شود؛ بنابراین برای محاسبه اضافه کاری و کارکرد ماهانه از ساعت کاری ماهانه قانون کار استفاده می‌شود. برای محاسبه ساعت کار ماهانه کارگران از همان فرمول ساعت کار هفتگی استفاده می‌شود با این تفاوت که به جای تعداد روز‌های هفته، تعداد روز‌های ماه جاگذاری می‌شود.
ساعت کار ماهانه قانون کار = تعداد روز‌های غیر تعطیل طول ماه * ۷.۳۳
جدول ساعت کار موظفی ۱۴۰۳ که در بالا ارائه شد جمع‌بندی کل روز‌های طول سال ۱۴۰۳، تعداد روز‌های جمعه، تعداد روز‌های تعطیل و تعداد روز‌های کاری تنظیم شده است و در نهایت در جدول ساعت کار موظفی ۱۴۰۳ به صورت آماده ارائه شده است و با وجود جدول ساعت کار موظفی نیازی به محاسبات وجود ندارد.
برای استفاده از این جدول ۳ حالت را می‌توان در نظر گرفت:
۱- اگر ساعت کاری کارگر و حضور وی در کارگاه برابر با ساعت کار موظفی باشد
در این حالت کارگر نه کسر کار دارد و نه اضافه کاری؛ بنابراین کارفرما مکلف است حقوق و مزایا و بیمه کارگر را بدون کسر و اضافه کامل پرداخت کند.
۲- اگر کارکرد کارگر از ساعت کار موظفی ماهانه بیشتر باشد
اگر کارکرد کارگر از ساعت کار وزارت کار که در جدول ساعت کار نوشته شده بیشتر باشد طبق ماده ۵۹ قانون کار اضافه کاری محسوب می‌شود. برای برآور ساعت اضافه کاری سال ۱۴۰۱ لازم است که ابتدا کارکرد و ساعات کار انجام یافته توسط کارگر در طول ماه جمع شده و سپس ساعت کار قانونی همان ماه کسر شود. ساعت کار مازاد بر موظفی قانون کار اضافه کار تلقی می‌شود. نحوه محاسبه مبلغ اضافه کاری در مقاله اضافه کاری سال ۱۴۰۲ و نحوه محاسبه آن آموزش داده شده است.
۳- اگر ساعت کارکرد کارگر از ساعت کاری قانون کار کمتر باشد
در صورتی که کار به نحوی باشد که کارگر در طول هفته و یا ماه کارکردی کمتر از ساعت کار قانونی ۱۴۰۲ را داشته باشد طبق ماده ۳۹ قانون کار باید حقوق و مزایا و بیمه این کارگران به صورت ساعتی و پاره وقت محاسبه و پرداخت شود.
نحوه محاسبه حقوق و مزایا و دستمزد و بیمه کارگران پاره وقت و ساعتی
محاسبه حقوق و دستمزد و مزایای کارگران ساعتی و پاره وقت نسبت به کارگران با کارکرد کامل مشکل است.
در کارکرد ساعتی و پاره وقت کارفرما مکلف است مزد و مزایا و بیمه روز‌های تعطیل رسمی را نیز به نسبت کارکرد محاسبه و پرداخت کند. برای محاسبه تعداد روز‌های بیمه و حقوق و مزایا ۱-باید نسبت کارکرد کارگر در طول ماه محاسبه شود. ۲- با فرض بر اینکه اگر این کارگر به صورت تمام وقت کار می‌کرد چقدر حقوق و مزایا و بیمه دریافت می‌کرد ۳-نسبت به دست آمده در مرحله ۱ به مبالغ و ارقام به دست آمده در مرحله ۲ ضرب شود.
برای محاسبه نسبت کارکرد کارگران پاره وقت و ساعتی کافی است که کارکرد واقعی و ساعت کار انجام یافته کارگر در طول هر ماه به ساعت کار موظفی همان ماه در ۱۴۰۳ تقسیم شود. عدد به دست عددی بین صفر و ۱ خواهد بود.
سوالات پرتکرار از ساعت کار اداره کار
چرا در برخی جا‌ها ساعت کار ماهانه ۱۹۲ ساعت در ماه نوشته شده است؟
همانطور که قبل از این گفته شد ساعات کار هر ماه متفاوت است. ساعت کار موظفی ماهانه بسته به تعداد تعطیلات رسمی هر ماه تغییر می‌کند. ساعت کار ماهانه ۱۹۲ ساعت با این فرض تقریبا درست است که در ماه ۳۰ روزه غیر از ۴ روز جمعه، تعطیل رسمی دیگری وجود نداشته باشد. در این صورت ساعت کار موظفی ماهانه ۱۹۱ ساعت خواهد بود.
آیا ساعت کار ماهانه کارگران ۱۷۶ ساعت است؟
ساعت کار ماهانه ۱۷۶ ساعت از ماده ۸۴ قانون کار برداشته شده است. در این ماده چنین عنوان شده است که در کار‌های نوبتی که ممکن است ساعت کار در برخی روز‌ها بیشتر از ۸ ساعت و در برخی هفته‌ها بیشتر از ۴۴ ساعت باشد. در هر صورت جمع ساعات کار در ۴ هفته متوالی نباید از ۱۷۶ ساعت تجاوز کند. در این ماده ساعت کار ۴ هفته گفته شده نه یک ماه.
ساعت کاری پنج شنبه‌ها طبق قانون کار چقدر است؟
ساعت کاری پنج‌شنبه‌ها هیچ تفاوتی با ساعت کاری سایر روز‌های هفته ندارد. در ماده ۵۱ قانون کار و تبصره آن چنین نوشته شده است که ممکن است در برخی روز‌های هفته ساعت کار کمتر از میزان معین و در برخی روز‌ها بیشتر از میزان معین باشد. این مساله به شرطی که جمع ساعت کار در هفته از ۴۴ ساعت تجاوز نکند منعی ندارد؛ بنابراین در کارگاه‌هایی که در روز‌های شنبه تا چهارشنبه ساعات کار بیشتری مشغول به کار هستند در روز پنجشنبه باید به مدتی سر کار باشند تا جمع ساعت کار هفتگی به ۴۴ ساعت برسد.
مثال: در کارگاهی در روز‌های شنبه تا چهارشنبه ساعت کاری هر روز ۸ ساعت است. پس در ۵ روز ۴۰ ساعت کار انجام شده است. اگر کارگران روز پنجشنبه ۴ ساعت کار کنند کارکرد موظفی آنان تکمیل می‌شود.
مثال: ساعت کار از شنبه تا چهارشنبه روزانه ۹ ساعت است. پس در ۵ روز ۴۵ ساعت کار انجام شده است. در این حالت روز پنجشنبه تعطیل خواهد بود کارگران ۱ ساعت هم در هفته اضافه کاری انجام داده‌اند.
طبق ماده ۵۱ قانون کار ساعت کار به مدت زمانی اطلاق می‌شود که کارگر نیرو یا وقت خود را به منظور انجام کار در اختیار کارفرما قرار می‌دهند. پس ساعت کار رفت و برگشت به محل کار جزو ساعت کار کارگر به حساب نمی‌آید.
آیا ساعت غذا و نماز جزو ساعت کاری محسوب می‌شود؟
طبق توضیحات سوال قبلی، چون زمانی که برای صرف غذا و انجام فرایض دینی و استراحت شده به منظور انجام کار نیست بنابراین جزو ساعات کاری محسوب نمی‌شود.