به گزارش کیان آنلاین ، از نظر جغرافیای شرق گیلان، محدوده شهرستان‌های آستانه اشرفیه، لاهیجان، لنگرود، رودسر و املش را شامل می گردد. ویژگی‌های اساسی منطقه شرق گیلان عبارتند از:
طبیعت سرسبز و متنوع: این منطقه از کوه‌های پوشیده از جنگل‌های انبوه هیرکانی تا جلگه‌های حاصلخیز و سواحل زیبای دریای خزر را در بر می‌گیرد. تنوع توپوگرافی باعث ایجاد مناظر چشم‌نواز و آب و هوای گوناگون در نقاط مختلف آن شده است.
کشاورزی پر رونق: شرق گیلان یکی از قطب‌های مهم کشاورزی استان به شمار می‌رود. کشت برنج و چای در این منطقه بسیار رایج است و کارخانه‌های چای و برنجکوبی متعددی در آن فعالیت می‌کنند. همچنین، محصولات دیگری مانند فندق، مرکبات و گل گاوزبان نیز در این ناحیه کشت می‌شوند.
صید و آبزی‌پروری: با قرار گرفتن در حاشیه دریای خزر، صید ماهی یکی از مشاغل سنتی و مهم در شهرهای ساحلی شرق گیلان است. همچنین، پتانسیل بالایی برای توسعه آبزی‌پروری در این منطقه وجود دارد.
پتانسیل گردشگری بالا: شرق گیلان با داشتن جاذبه‌های طبیعی فراوان شامل کوه، دریا، جنگل، ییلاقات سرسبز، آبشارها و تالاب‌ها، مقصدی جذاب برای گردشگران است. بومگردی و گردشگری فرهنگی نیز به دلیل وجود آداب و رسوم محلی غنی و غذاهای متنوع، از ظرفیت‌های مهم این منطقه هستند.
فرهنگ و آداب و رسوم غنی: مردم شرق گیلان دارای فرهنگ اصیل و آداب و رسوم خاص خود هستند. زبان گیلکی با لهجه‌های محلی، موسیقی سنتی، صنایع دستی مانند حصیربافی و سفالگری، و غذاهای محلی متنوع، بخش مهمی از هویت این منطقه را تشکیل می‌دهند.
غذاهای محلی متنوع و خوشمزه: شرق گیلان به داشتن غذاهای محلی لذیذ و متنوع شهرت دارد. استفاده از مواد اولیه تازه و محلی مانند برنج، سبزیجات معطر، ماهی و فرآورده‌های دامی، طعم بی‌نظیری به این غذاها می‌بخشد.
موقعیت ارتباطی: این منطقه به دلیل قرار گرفتن در مسیر اصلی ارتباطی شمال کشور (محور رشت – رامسر) از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و رفت و آمد به سایر نقاط کشور را تسهیل می‌کند.
وجود صنایع غذایی: علاوه بر صنایع کشاورزی و شیلات، در شرق گیلان صنایع دیگری مانند صنایع تبدیلی، کارخانجات تولیدی کوچک و بزرگ نیز به چشم می‌خورند. علاوه‌بر این، با وجود گمانه‌های نفتی، احتمال توسعه صنایع مرتبط با نفت نیز در آینده وجود دارد.
به طور خلاصه، شرق گیلان منطقه‌ای با طبیعت زیبا و سرسبز، اقتصاد متنوع بر پایه کشاورزی، شیلات و گردشگری، فرهنگ غنی و مردمانی مهمان‌نواز است که پتانسیل بالایی برای توسعه در زمینه‌های مختلف دارد.
دانشکده فنی و مهندسی شرق گیلان (مستقر در واجارگاه رودسر) یکی از واحدهای تابعه دانشگاه گیلان است که در سال ۱۳۹۲ تاسیس شده و با هدف گسترش آموزش عالی در منطقه شرق گیلان فعالیت می کند. منطقه شرق گیلان، فرصت‌های توسعه بسیار خوبی را برای دانشگاه گیلان فراهم می‌آورد. بیایید این فرصت‌ها را با توجه به ویژگی‌های منطقه بررسی کنیم:
1. کشاورزی و صنایع وابسته:
توسعه پژوهش‌های کاربردی در زمینه محصولات کشاورزی عمده نظیر چای و برنج: با توجه به وجود کارخانه‌های چای و برنجکوبی زیاد، دانشگاه می‌تواند در زمینه‌های بهبود کیفیت تولید، افزایش بهره‌وری، کاهش ضایعات، نوآوری در فرآوری و بسته‌بندی این محصولات پژوهش‌های کاربردی انجام دهد.
ایجاد مراکز نوآوری و کارآفرینی کشاورزی: دانشگاه می‌تواند با همکاری کارخانه‌ها و کشاورزان، مراکز نوآوری ایجاد کند تا ایده‌های جدید در زمینه کشاورزی هوشمند، استفاده از فناوری‌های نوین در کشت و برداشت، و تولید محصولات با ارزش افزوده بالاتر را پرورش دهد.
آموزش تخصصی نیروی انسانی مورد نیاز صنایع: برگزاری دوره‌های آموزشی تخصصی برای کارگران و مدیران کارخانه‌ها در زمینه‌های به‌روز صنعت، مدیریت کیفیت، بهداشت و ایمنی، و بازاریابی می‌تواند به ارتقای این صنایع کمک کند.
تحقیقات در زمینه بیماری‌ها و آفات محصولات کشاورزی: با توجه به اهمیت کشاورزی در منطقه، پژوهش در زمینه شناسایی و مقابله با بیماری‌ها و آفات محصولات چای و برنج می‌تواند نقش مهمی در حفظ و افزایش تولید داشته باشد.
2. شیلات و منابع دریایی:
پژوهش در زمینه مدیریت پایدار منابع آبزی: با توجه به صید ماهیان دریایی، دانشگاه می‌تواند در زمینه مدیریت پایدار منابع آبزی، حفظ تنوع زیستی دریا، و روش‌های صید مسئولانه پژوهش کند. > ریحانه: توسعه آبزی‌پروری: تحقیق و آموزش در زمینه روش‌های نوین آبزی‌پروری (مانند پرورش ماهی در قفس) می‌تواند به تنوع بخشیدن به اقتصاد منطقه و ایجاد فرصت‌های شغلی جدید کمک کند.
بررسی کیفیت و فرآوری محصولات دریایی: پژوهش در زمینه بهبود کیفیت، فرآوری بهداشتی و بسته‌بندی مناسب محصولات دریایی می‌تواند ارزش افزوده این بخش را افزایش دهد.
3. نفت و صنایع
مرتبط (با فرض وجود گمانه):
آموزش نیروی متخصص در صنایع نفت و گاز: در صورت وجود منابع نفتی، دانشگاه می‌تواند با ایجاد رشته‌های مرتبط، نیروی متخصص مورد نیاز این صنعت را تربیت کند.
پژوهش در زمینه اکتشاف، استخراج و فرآوری نفت: انجام پژوهش‌های مرتبط با صنعت نفت می‌تواند به توسعه دانش فنی و بهینه‌سازی فرآیندهای این صنعت در منطقه کمک کند.
مطالعات زیست‌محیطی مرتبط با صنعت نفت: انجام مطالعات ارزیابی اثرات زیست‌محیطی فعالیت‌های نفتی و ارائه راهکارهای کاهش آسیب‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است.
4. موقعیت شاهراه ارتباطی:
توسعه رشته‌های مرتبط با حمل و نقل و لجستیک: با توجه به موقعیت استراتژیک منطقه به عنوان شاهراه ارتباطی، دانشگاه می‌تواند رشته‌های مرتبط با مدیریت حمل و نقل، لجستیک، انبارداری و تجارت بین‌الملل را توسعه دهد.
انجام پژوهش در زمینه بهینه‌سازی زیرساخت‌های حمل و نقل: همکاری با سازمان‌های مربوطه در زمینه پژوهش برای بهبود و بهینه‌سازی زیرساخت‌های جاده‌ای و حمل و نقل می‌تواند به توسعه منطقه کمک کند. ضرورت توسعه حمل و نقل ریلی در آینده در این منطقه را نیز نباید از چشم دور داشت.
5. گردشگری:
توسعه رشته‌های مرتبط با گردشگری و هتلداری: با وجود پتانسیل بالای گردشگری، دانشگاه می‌تواند رشته‌های مرتبط با مدیریت گردشگری، هتلداری، بومگردی، راهنمای گردشگری و صنایع دستی را توسعه دهد.
انجام پژوهش در زمینه توسعه گردشگری پایدار: پژوهش در زمینه شناسایی جاذبه‌های گردشگری، برنامه‌ریزی توسعه پایدار گردشگری، حفظ محیط زیست و فرهنگ محلی می‌تواند به رونق این صنعت کمک کند.
برگزاری دوره‌های آموزشی برای فعالان صنعت گردشگری: ارائه دوره‌های آموزشی در زمینه خدمات گردشگری، زبان‌های خارجی، بازاریابی و مدیریت کسب و کارهای گردشگری می‌تواند کیفیت خدمات را ارتقا دهد.
مطالعه و مستندسازی فرهنگ و غذاهای محلی: پژوهش در زمینه فرهنگ غنی و غذاهای متنوع منطقه و ارائه آن به گردشگران می‌تواند جاذبه‌های جدیدی ایجاد کند.
6. غذاهای محلی:
پژوهش در زمینه ارزش غذایی و خواص غذاهای محلی: دانشگاه می‌تواند در زمینه ارزش غذایی، خواص دارویی و روش‌های سنتی تهیه غذاهای محلی پژوهش کند.
توسعه کسب و کارهای مرتبط با غذاهای محلی: آموزش و حمایت از کارآفرینان در زمینه ایجاد رستوران‌ها، کارگاه‌های تولید محصولات غذایی محلی و بسته‌بندی آن‌ها می‌تواند به اقتصاد منطقه کمک کند.
برگزاری جشنواره‌ها و رویدادهای مرتبط با غذاهای محلی: دانشگاه می‌تواند با همکاری سازمان‌های محلی در برگزاری جشنواره‌ها و رویدادهای معرفی غذاهای محلی نقش داشته باشد.
به طور کلی، دانشگاه گیلان در منطقه شرق گیلان می‌تواند با:
1. توسعه رشته‌های تحصیلی متناسب با نیازهای منطقه.
2. انجام پژوهش‌های کاربردی و مسئله‌محور.
3. ایجاد مراکز نوآوری و کارآفرینی.
4. برگزاری دوره‌های آموزشی تخصصی و توانمندسازی نیروی انسانی.
5. همکاری با صنایع و سازمان‌های محلی.
از فرصت‌های بسیار زیادی که برای دانشگاه گیلان در این منطقه وجود دارد، استفاده کند که می‌تواند هم به توسعه دانشگاه و هم به پیشرفت و شکوفایی منطقه شرق گیلان کمک کند. با توجه به فرصت‌های توسعه‌ای که در منطقه شرق گیلان وجود دارد، دانشگاه گیلان می‌تواند رشته‌های متنوعی را در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری در حوزه‌های مختلف راه‌اندازی کند. در اینجا پیشنهاداتی برای هر حوزه آورده شده است:
1. کشاورزی و صنایع وابسته:
• مهندسی صنایع غذایی (با گرایش‌های تخصصی کارشناسی ارشد در فرآوری چای و برنج و تمرکز بر نوآوری در فرآوری و کیفیت کشاورزی منطقه)
• مهندسی اقتصاد کشاورزی (با گرایش‌های توسعه روستایی و بازاریابی محصولات کشاورزی و تاکید بر توسعه پایدار و سیاست‌های حمایتی)
• مهندسی مکانیزاسیون کشاورزی
• مهندسی باغبانی (با تاکید بر محصولات منطقه)
• مهندسی گیاه‌پزشکی (با تاکید بر آفات و بیماری‌های منطقه)
• مهندسی ژنتیک و اصلاح نباتات (با تمرکز بر بهبود ارقام محلی با هدف تولید ارقام مقاوم و پربازده منطقه‌ای)
• مدیریت زنجیره تامین محصولات کشاورزی > ریحانه: • کارآفرینی در کشاورزی و مدیریت کسب و کارهای کشاورزی
2. شیلات و منابع دریایی:
• مهندسی شیلات (با گرایش‌های صید و بهره‌برداری، آبزی‌پروری، تکثیر و پرورش آبزیان، بوم‌شناسی آبزیان و مدیریت صید با تمرکز بر مسائل مربوط به حفظ ذخایر، توسعه آبزی‌پروری پایدار و بهداشت آبزیان)
• علوم و مهندسی محیط زیست (با گرایش‌های زیست‌شناسی دریا، آلودگی دریا و حفاظت از اکوسیستم‌های ساحلی)
• بوم‌شناسی دریا (با تاکید بر اکوسیستم‌های دریای خزر)
• فرآوری محصولات شیلاتی
3. نفت و صنایع مرتبط (با فرض وجود گمانه):
مهندسی نفت(در گرایش‌های مختلف حفاری، بهره‌برداری، مخازن)
مهندسی شیمی (با گرایش صنایع نفت و گاز، طراحی فرآیندهای نفتی، پتروشیمی)
مهندسی محیط
زیست (با گرایش‌های آلودگی‌های نفتی و روش‌های پاکسازی)
مهندسی ایمنی و بهداشت صنعتی
زمین‌شناسی (با گرایش زمین‌شناسی نفت با تاکید بر زمین‌شناسی ساختاری و چینه شناسی حوضه‌های رسوبی)
مدیریت پروژه (با تمرکز بر پروژه‌های نفت و گاز)
4. حمل و نقل و لجستیک:
مهندسی صنایع (با گرایش لجستیک و زنجیره تامین)
مدیریت بازرگانی (با گرایش تجارت بین‌الملل)
مدیریت حمل و نقل
5. گردشگری:
• مدیریت جهانگردی
• مدیریت هتلداری
• اکوتوریسم (بومگردی)
• راهنمای گردشگری
• صنایع دستی
• مدیریت میراث فرهنگی و گردشگری
• گردشگری فرهنگی
6. غذاهای محلی:
• مهندسی صنایع غذایی (با گرایش غذاهای سنتی و محلی)
• مدیریت هتلداری و گردشگری (با تاکید بر غذا و نوشیدنی‌های محلی)
• علوم تغذیه (با تمرکز بر ارزش غذایی غذاهای محلی)
• مطالعات غذا (Food Studies) با تمرکز بر فرهنگ غذایی منطقه
• مدیریت گردشگری خوراک (Gastronomy Tourism Management)
• مطالعات فرهنگی (با تمرکز بر فرهنگ و هویت غذایی منطقه)
نکات مهم که باید در راه‌اندازی این رشته‌ها مورد توجه قرار گیرند:
نیازسنجی دقیق منطقه: قبل از راه‌اندازی هر رشته، انجام یک نیازسنجی دقیق برای اطمینان از وجود بازار کار و تقاضا برای فارغ‌التحصیلان ضروری است.
همکاری با صنایع و سازمان‌های محلی: برقراری ارتباط و همکاری با کارخانه‌ها، سازمان‌های دولتی و خصوصی فعال در هر حوزه می‌تواند به طراحی برنامه‌های آموزشی کاربردی و ایجاد فرصت‌های کارآموزی و شغلی برای دانشجویان کمک کند.
استفاده از ظرفیت‌های اساتید و پژوهشگران دانشگاه: بهره‌گیری از تخصص و دانش اعضای هیئت علمی دانشگاه در زمینه‌های مرتبط برای طراحی و تدریس دروس.
ایجاد آزمایشگاه‌ها و کارگاه‌های تخصصی: تجهیز دانشگاه به امکانات آموزشی و پژوهشی مناسب برای هر رشته.
رویکرد بین‌رشته‌ای: در برخی موارد، ترکیب دانش از چند رشته مختلف می‌تواند برنامه‌های آموزشی نوآورانه‌تری ایجاد کند.
با توجه به پتانسیل‌های متنوع منطقه شرق گیلان، دانشگاه گیلان با برنامه‌ریزی دقیق و توجه به نیازهای محلی می‌تواند نقش مهمی در تربیت نیروی انسانی متخصص و توسعه پایدار این منطقه ایفا کند.
دکتر مهدی برنافر-استادیار گروه شهرسازی دانشگاه گیلان
مصطفی پَروانه-کارشناسی ارشد جغرافیای سیاسی
