کیان آنلاین_ ریحانه شریفی: پیش بینی ها نشان می دهد پاکستان در سال جدید میلادی با بدترین بحران های اقتصادی روبه رو باشد. ترکیب کرونا، سیل ویرانگر سال 2022 و وضعیت جهان در سال 2023 باعث شد رشد اقتصادی در پاکستان کند باشد و فقر فزاینده.
تشدید تنش‌های ژئوپلیتیکی بین پاکستان و ایران همسایه در روز پنجشنبه مزید بر علت شده است. این حادثه بازار اوراق قرضه و سهام پاکستان را متزلزل کرده و فشاری بیشتر بر اقتصاد در حال مبارزه این کشور وارد کرده است.
روز پنجشنبه پاکستان پاسخ حمله ایران به مقر جیش العدل در خاک خودش را داد و به روستایی در شهر مرزی سراوان در ایران حمله کرد. هرچند پاکستان در بیانیه حمله روز پنجشنبه هیچ اشاره‌ای به حمله متقابل و انتقام‌جویانه خود نکرده و مدعی شده در این حمله قصد داشته گروه جدایی‌طلب بلوچ که در ایران مخفی شده‌اند را هدف قرار دهد.
حال با حمله روز پنجشنبه، پاکستان، کشوری که قرار است روز 8 فوریه در آن انتخابات برگزار شود، در حال حاضر با یک بحران مالی فلج‌کننده مواجه است که اقتصاد 350 میلیارد دلاری آن به دلیل تورم بالا و کسری‌های بودجه دچار مشکل شده است.
بیشتر بخوانید: آیا حمله موشکی به پاکستان مرز‌های گمرکی دو کشور را تعطیل کرده است؟
رویترز در گزارشی نوشته: برنامه وام 3 میلیارد دلاری صندوق بین المللی پول (IMF) به پاکستان که توافق آن در ماه جولای به دست آمده، وضعیت بدهی‌های پاکستات را کمی تا قسمتی بهبود بخشیده، اما این قرارداد کوتاه‌مدت 9 ماهه در بهار امسال منقضی خواهد شد.
داده‌های Tradeweb نشان می‌دهد که اوراق قرضه بین‌المللی پاکستان در معاملات اولیه تا 1.3 سنت کاهش یافته، در حالی که برخی از اوراق با تاریخ سر رسید کوتاه‌تر 0.4 سنت کاهش ارزش داشته‌اند.
وضعیت بازارهای سهام در پاکستان
بر اساس گزارش رویترز، روز پنجشنبه اوراق قرضه در پاکستان که تاریخ سررسید آنها در سال 2031 و پس از آن است بین 60.9 تا 64.1 سنت معامله شد که بسیار کمتر از آستانه 70 سنت است که زیر آن بدهی به عنوان مضطرب در نظر گرفته می‌شود.
اوراق بهادار مضطرب یک نوع اوراق بهادار نسبت به شرکت‌ها یا اشخاص دولتی است که دچار مشکلات اقتصادی یا عملیاتی، پیش فرض یا ورشکستگی شده اند. به این اوراق بدهی مضطرب گفته می‌شود. در صورت خرید یا نگه داشتن چنین بدهی‌های مضطربی با احتمال ورشکستگی ممکن است چنین اوراق بهادار را بی‌ارزش جلوه دهد؛ از سوی دیگر آمارها نشان می‌دهد شاخص کلیدی سهام پاکستان موسوم به «کِی‌اِس‌ای» روز پنجشنبه و بعد از حمله به ایران تا 1.6 درصد افت کرد.
فشار اقتصادی بر پاکستان
رویترز نوشته روابط اقتصادی با ایران، اگرچه زیاد نیست، اما برای اسلام آباد مهم است زیرا این کشور درگیر تامین کالاهای اساسی خود از غربی‌ترین مناطق در بلوچستان است. ایران برق مناطقی از پاکستان را تامین می کند و تجارت غیر رسمی قابل توجهی در حوزه کالاهایی از جمله گاز مایع و گازوئیل با پاکستان دارد.
پاکستان در ماه جولای دستور ویژه‌ای صادر کرد که اجازه تجارت تهاتری با ایران، افغانستان و روسیه، برای برخی کالاها از جمله نفت و گاز طبیعی را می‌داد. «آنیل سلمان» رئیس امنیت اقتصادی در موسسه تحقیقات سیاست اسلام آباد به رویترز گفته «تجارت دوجانبه ایران و پاکستان، به ارزش بیش از 2 میلیارد دلار، برای هر دو اقتصاد، به ویژه مناطقی مانند بلوچستان، حیاتی است. در این استان اقتصادهای محلی به طور قابل توجهی به تجارت با ایران، به ویژه در محصولات کشاورزی و پتروشیمی وابسته هستند.»
سلمان گفته قطع شدن مسیرهای تجاری تاثیری فوری بر روی پاکستان خواهد گذاشت، از جمله کمبود کالاهای اساسی در پاکستان و کاهش قابل توجه حجم تجارت 2 میلیارد دلاری؛ بنابراین این درگیری می‌تواند به طور قابل توجهی بر پروژه‌های مشترک بلندمدت مانند خط لوله گاز پاکستان-ایران، معروف به خط لوله صلح تأثیر بگذارد.
این خط لوله که سال‌هاست ساخت آن به تعویق افتاده، گاز طبیعی را از ایران به پاکستان و احتمالاً هند منتقل می‌کند. این پروژه در شرایط کنونی ممکن است با تاخیرهای بیشتر و چالش‌های تامین مالی روبرو شود.
وزیر نفت سابق پاکستان در ماه اگوست گفته که دولت «فعالانه» با دولت ایران درگیر است تا این کشور را از پیگیری داوری بین‌لمللی در مورد تاخیر در اجرای پروژه خط لوله صلح منصرف کند. پاکستان تا ماه مارس فرصت دارد در مورد راه حلی برای اجتناب از درگیری‌های قانونی با ایران مذاکره کند.
دو کشور در آگوست 2023 یک برنامه تجاری پنج ساله امضا کردند و هدف آنها افزایش تجارت دوجانبه تا 5 میلیارد دلار بوده است.
«حسنین مالک» رئیس بخش تحقیقات Tellimer که یک موسسه تحلیل بازار سهام است به رویترز گفته «در ظاهر، این قسمت از روابط ایران و پاکستان نباید به درگیری شدیدتر از نمونه‌های قبلی منجر شود.اما نباید فراموش کرد که این درگیری اخیر در حالی صورت گرفته که پاکستان در تلاش برای بهبود روابط با ایالات متحده است.»