به گزارش کیان آنلاین، بازارگردانی در شرایط کنونی بازار سرمایه ایران به یکی از ارکان حیاتی برای حفظ تعادل، کنترل نوسانات و افزایش نقدشوندگی تبدیل شده است. با شدت یافتن رفتارهای هیجانی سرمایه گذاران و کاهش اعتماد عمومی، ضرورت اصلاح عملکرد بازارگردان ها بیش از گذشته احساس می‌شود.
وضعیت کنونی بازارگردانی در ایران
در شرایط کنونی بازار سرمایه ایران، موضوع بازارگردانی به یکی از ارکان اساسی پایداری و عمق بخشی بازار تبدیل شده است. نوسانات شدید قیمتی، کاهش نقدشوندگی، و رفتارهای هیجانی سرمایه گذاران، لزوم تقویت عملکرد بازارگردان ها را بیش از پیش آشکار کرده است. این در حالی است که تجربه کشورهای مختلف نشان می دهد که بازارگردانی حرفه ای و هدفمند می تواند نه تنها از نوسانات مخرب جلوگیری کند، بلکه اعتماد عمومی را به بازار بازگرداند.
شرایط بازار ایران
در حال حاضر، بسیاری از نمادهای بورسی با حجم پایین معاملات روزانه مواجه اند و نقدشوندگی آن ها در سطح مطلوبی قرار ندارد. از سوی دیگر، اوراق با درآمد ثابت نیز به دلیل نرخ بهره واقعی منفی و نبود بازار ثانویه فعال، جذابیت خود را برای سرمایه گذاران حقیقی از دست داده اند. بازارگردانی این ابزارها نیز اغلب به صورت صوری و غیرکارآمد صورت می گیرد.
یکی دیگر از چالش های مهم، ساختار ضعیف قراردادهای بازارگردانی است که با دخالت‌های مکرر نهادهای ناظر، انعطاف لازم را برای مدیریت ریسک بازارگردان ایجاد نمی کند. نبود ابزارهای پوشش ریسک (مانند فروش تعهدی یا قراردادهای مشتقه مؤثر) نیز مانعی در مسیر توسعه عملکرد بازارگردانی محسوب می شود.
تجربه کشورهای دیگر
در کشورهای توسعه یافته و حتی در برخی بازارهای در حال رشد مانند ترکیه یا مالزی، بازارگردانی یک نهاد تخصصی، مستقل و مبتنی بر تکنولوژی است. در ایالات متحده، شرکت های حرفه‌ای با استفاده از الگوریتم های معاملاتی پیچیده و دسترسی به داده های لحظه ای، نقش کلیدی در بازار ایفا می کنند. این شرکت ها در قبال نقدشوندگی نمادها، از مشوق هایی مانند تخفیف در کارمزد معاملات، اولویت دسترسی به عرضه های اولیه، یا حتی امتیاز در معاملات دولتی بهره مند می شوند.
در هند و مالزی، صندوق های درآمد ثابت دارای بازارگردان رسمی اند که به‌صورت روزانه موظف اند در بازار ثانویه حضور داشته باشند. همچنین بانک های تجاری به‌عنوان بازارساز رسمی اوراق دولتی نقش‌آفرینی می‌کنند و از سازوکارهای بازخرید (Repo) برای کنترل نقدینگی بهره می‌گیرند.
پیشنهاداتی برای بهبود عملکرد بازارگردانی در ایران
در حوزه سهام:
1. اصلاح ساختار قراردادهای بازارگردانی: حذف سقف‌های غیرواقعی و ایجاد دامنه نوسان پویا در نمادهای دارای بازارگردان.
2. حمایت از بازارگردان‌های مستقل و تخصصی: اعطای تخفیف در مالیات و کارمزدها به نهادهای حرفه‌ای که عملکرد واقعی دارند.
3. استفاده از معاملات الگوریتمی در بازارگردانی: ایجاد زیرساخت‌های لازم در سامانه معاملات برای اجرای الگوریتم‌های خرید و فروش خودکار.
4. ایجاد سیستم رتبه بندی بازارگردان ها و انتشار عمومی عملکرد ماهانه آن‌ها برای افزایش شفافیت و انگیزه رقابت.
در حوزه اوراق با درآمد ثابت:
1. تعهد به بازارگردانی فعال در بازار ثانویه توسط ناشر یا صندوق وابسته.
2. انتشار اوراق با نرخ های رقابتی و سررسیدهای متنوع با در نظر گرفتن شرایط تورمی کشور.
3. راه‌اندازی بازار باز مستقل برای اوراق بدهی شرکتی و دولتی، مشابه آنچه در کشورهای پیشرفته وجود دارد.
4. استفاده از ابزار بازخرید کوتاه‌مدت (repo) برای تأمین نقدشوندگی در دوره‌های بحران.
جمع بندی
بازارگردانی نه تنها یک ابزار فنی برای حفظ تعادل عرضه و تقاضاست، بلکه رکن مهمی برای توسعه پایدار بازارهای مالی محسوب می شود. نگاه حرفه‌ای و ساختارمند به بازارگردانی، نیازمند اصلاحات در سیاست گذاری، تقویت زیرساخت ها و ارتقاء دانش تخصصی در این حوزه است. تجربه موفق سایر کشورها می تواند الگویی قابل تطبیق برای ایران باشد، به ویژه در شرایطی که بازار نیازمند اعتمادسازی و بازگرداندن سرمایه گذاران حقیقی است.
