عضویت ایران در بریکس چه اهمیتی دارد؟

فعالیت گروه بریکس از سال 2009 آغاز شد و نام این گروه هم از حروف اول نام لاتین کشورهای عضو آن یعنی برزیل، روسیه، هند، چین و افریقای جنوبی گرفته شده است. بریکس را گروه نوظهوری اقتصادی نام می‌نهند که از اهداف آن به چالش کشیدن نظام بانکی غرب یا حتی تقابل با آن است.

بنا بر اعلام سیریل رامافونزا، رئیس جمهوری افریقای جنوبی، بریکس با عضویت 6 کشور (ایران، مصر، عربستان، آرژانتین، امارات و اتیوپی) موافقت کرد و این کشورها ابتدای ژانویه سال 2024 به این گروه می‌پیوندند. بنابراین تا اینجای کار می‌توان گفت قطعیتی در عضویت بریکس نیست و یک سال دیگر عضویت این کشورها مشخص و نهایی می‌شود. البته مقامات دولتی عضویت ایران در بریکس را نهایی اعلام کرده‌اند. عبدالرضا فرجی‌راد، سفیر پیشین ایران در نروژ و مجارستان درباره اهمیت عضویت در بریکس به تجارت‌نیوز توضیح می‌دهد.

اعضای اصلی روابط با غرب را حفظ می‌کنند

او می‌گوید: «درخواست ایران برای عضویت در بریکس کار بسیار خوبی است. اما گمان نکنیم به زودی ارزی برای مقابله با دلار ایجاد می‌شود و جنگ جهانی اقتصادی شکل می‌گیرد و کشورهای عضو می‌توانند از سلطه دلار نجات یابند. اینطور نیست.»

فرجی‌راد ادامه می‌دهد: «حتی کشورهای عضو مثل چین، هندوستان و برزیل نمی‌خواهند روابط خوب اقتصادی که با امریکا و اروپا دارند قطع شود و یا این تلقی ایجاد شود که این کشورها می‌خواهند در مقابل غرب قرار گیرند. برای مثال هندوستان فقط در یک قلم کالا یعنی نرم‌افزار که به غرب صادر می‌کند، بیش از 200 میلیارد دلار ارزآوری دارد. آیا این کشورها در رقابتی ژئوپلیتیکی قرار می‌گیرند؟»

او می‌گوید: «ضمن آنکه امریکا و اروپا هم دست روی دست نمی‌گذارند که ارزی ایجاد شود تا دلار را بسیار تضعیف کند. ممکن است این اتفاق بیفتد، اما منظور این است که آنها هم برای مقابله با ای امر تلاش می‌کنند.»

تحریم‌ها مانع همکاری جدی با اعضا

سفیر پیشین ایران در نروژ و مجارستان به تجارت‌نیوز می‌گوید: «فکر نکنیم که تحول عظیم در اقتصاد ما صورت می‌گیرد؛ به‌ویژه آنکه ما در تحریم هستیم. اینطور فرض کنیم که ماه آینده عضو بریکس شویم و همه کشورهای عضو بریکس هم حاضر باشند با ایران کار اقتصادی کنند. تا زمانی که تحریم‌ها برداشته نشود، ایران جزو سیستم بانکی دنیا نشود و اقتصادش در اقتصاد جهانی ادغام نشود، هیچکدام از آنها نمی‌توانند همکاری جدی با ما داشته باشند.»

فرجی‌راد توضیح می‌دهد: «عضویت در بریکس باید اینگونه باشد که تحول ایجاد کند و از این کشورها سرمایه جذب کشور شود، در حالی‌که هیچ کشوری جرات ندارد هزار دلار در ایران سرمایه‌گذاری کند، چون تحریم می‌شود. مهم این است که این عضویت نتیجه و فایده‌ای داشته باشد. بنابراین باید تحریم‌ها رفع شود و عضو FATF را داشته باشیم تا بتوانیم با همین کشورهای عضو بریکس کار کنیم.»

هدف بریکس چیست؟

سفیر پیشین ایران در نروژ توضیح می‌دهد: «بریکس اجتماعی از کشورهای قدرتمند غیرغربی است. این کشورها احساس کردند که تغییری در نظام اقتصادی جهانی شکل گرفته که کشورهای غربی مسائل اقتصادی دنیا را تنظیم می‌کنند و توجهی به منافع کشورهای به اصطلاح جنوب ندارند. در واقع این کشورهای در حال رشد خواستند مجمعی تشکیل دهند که با توجه به جمعیت و منابع خود بتوانند استقلال داشته باشند. بریکس اینگونه شکل گرفت و درها را برای کشورهایی که اقتصاد در حال رشدی دارند باز گذاشتند. کشورهایی که وسعت، جمعیت، تولید ناخالص و درآمد سرانه قابل قبولی برخوردار باشند تا بتوانند در آینده به عضویت بریکس درآیند.»

او ادامه می‌دهد: «برخی بریکس را یک مجمع سیاسی می‌بینند و برخی هم مجمع اقتصادی. گروهی هم بریکس را اقتصادی و سیاسی نگاه می‌کنند. بریکس در ابتدای راه است و باید کشورهای بیشتری عضو بگیرد تا یک ساختار قوی شکل دهد و اعضا بتوانند راحت‌تر با یکدیگر کار کنند. در صورت امکان هم دنبال ارز خاص باشند تا با این ارز خاص با دلار مقابله کنند.»

فرجی‌راد می‌گوید: «زمانی که بریکس شکل گرفت رشد اقتصادی اعضای اصلی بالا بود. پیش‌بینی‌ها هم نشان می‌دهد که چین و هند دو قدرت آینده هستند. به همین دلیل کشورهای دیگر چشم‌انداز خوبی از بریکس دارند؛ ضمن آنکه برخی از کشورها از غرب هم دلخوری‌هایی دارند.»

او ادامه می‌دهد: «ایران، امارات، اندونزی و… درخواست عضویت در این مجمع را داشتند. کشورهای عضو این مجمع به نتیجه رسیدند که از حدود 30 کشوری که تقاضای عضویت کردند، کشورهایی که ظرفیت بالاتری برخوردارند را بپذیرند. هنوز هیچ یک از کشورهای حلقه دوم عضو نشده‌اند، بلکه تصمیم گرفته شده که عضو شوند. اما آیا سال آینده مستقیم وارد بریکس شوند؟ بستگی دارد، هنوز مشخص نیست.»