کیان آنلاین: شیوا سپهری: خاندوزی، وزیر اقتصاد روز گذشته ضمن اشاره به دستور رئیس جمهور برای احیای اعتماد در بازار سرمایه از پیش‌بینی کارشناسان برای تحقق سود خالص ۶۰۰ هزار میلیارد تومانی صنایع تولیدی بورسی در پایان سال ۱۴۰۲ خبر داد. این خبر شاید بتواند امید به بازار سرمایه را افزایش دهد اما دولت نشان داده که عملا توان حمایت مثبت از بازار سرمایه را ندارد. همین است که بازار سهام از اردیبهشت ماه امسال شرایط بدی را طی می‌کند. کیان آنلاین در گفت‌وگو با «محمد غفوری» کارشناس بازار سرمایه به علل نزولی شدن بازار در ماه‌های اخیر و آینده آن پرداخته است.

از نیمه دوم اردیبهشت ماه بورس شرایط خوبی ندارد. خرداد ماه نیز بازار وضعیت آنچنان خوبی نداشت. با توجه به شرایط فعلی بورس، مولفه‌های اصلی بورس در منفی شدن بازار سرمایه را چه می‌بینید؟ آیا بحث اصلاح نرخ خوراک پتروشیمی‌ها موجب منفی شدن بورس بود یا عوامل دیگری موثر بودند؟

از نیمه دوم آبان ماه ۱۴۰۱ تا نیمه اول اردیبهشت ماه ۱۴۰۲، ما یک روند شش ماهه صعودی را در بازار سرمایه شاهد بودیم و عامل موثر بازار نیز نرخ ارز بود که باعث شد بازار شرایط صعود را تجربه کند. از سوی دیگر بازارهای موازی رشدی بودند و قیمت خودرو نیز افزایش را تجربه کرد.

اما از نیمه دوم اردیبهشت ماه شرایط بازار سهام رکوردی بود و بازارهای دیگر هم این شرایط نزولی را داشتند. اگر بخواهیم دلایل این نزول را برای بازار سرمایه برشماریم باید به نرخ ارز اشاره کنیم که موجب شد تا بازار سرمایه اصلاح قیمتی را تجربه کند و از محدوده ۶۰ هزار تومان به حدود ۴۹ هزار تومان برسد. در نتیجه اصلاحی نیز در بازار سرمایه اتفاق افتاد. البته انتظار فعالان بازار بورس این نبود که اصلاح به این عمیقی انجام شود.

از آنجا که در بازار سرمایه تصمیم‌گیری‌ها دسته جمعی انجام می‌شود، باید گفت که هنوز بازار به آن پویایی نرسیده که بحث خوراک پتروشیمی‌ها یا بورس کالا برای صنایع خودرو بر کلیت بازار اثرگذار نباشد. هرچه هست در فضای منفی بازار سرمایه ترو خشک با هم می‌سوزند. حتی معامله‌گری که سهم خود را بنیادی انتخاب کند، سهمش منفی می‌شود.

بنابراین شما نقش اصلی در حرکت بازار سرمایه در ماه‌های گذشته را به نرخ ارز می‌دهید. نقش اصلاح نرخ خوراک پتروشیمی‌ها بر منفی شدن بازار سرمایه چه بود؟

اصلاح نرخ خوراک پتروشیمی‌ها یک ریسک سیستماتیک بود که تاثیر مهمی بر منفی شدن بازار گذاشت و بازار اصلاح قیمتی شدیدی را تجربه کرد و در برخی از سهم‌ها حتی تا ۵۰ درصد اصلاح قیمتی را نیز شاهد بودیم.

فکر می‌کنم این دو سه ماه اخیر جزو بدترین شرایط معاملاتی بازار سرمایه بود که فعالان بازار سرمایه آن را تجربه کردند و حتی اصلاح‌های قیمتی خیلی قوی که در سال ۹۹ هم تجربه شد نیز به اندازه الان نبود. با وجود اینکه قیمت‌ها در سال ۹۹ خیلی over value بودند و اصلاح قیمتی خیلی منطقی بود.

ما این چند ماه ریزش های خیلی سنگینی را شاهد بودیم که وضعیت بنیادی بازار این ریزش‌ها را توجیه نمی‌کرد. به این معنا که گزارشات ارائه شده از سوی بسیاری از صنایع به جز سنگ آهن و سه یا چهار صنعت دیگر p/e خوبی داشتند. تقریبا p/e بازار دو واحد پایین آمده و حدود ۷.۵ است. این امر نشان می‌دهد که بازار از وضعیت ارزندگی در جای خوبی قرار دارد. اما نتیجه مناسب نبوده است.

این ارزندگی چگونه می‌تواند در شاخص کل بورس خود را نشان دهد و چرا الان تاثیر آن را بر بازار سرمایه نمی‌بینیم؟

بازار از نظر ارزندگی مشکلی ندارد بلکه باید اتفاقی بیفتد که اعتماد سازی و در نتیجه ورود نقدینگی به بازار این ارزندگی را نمایان کند. بازار ساز باید بتواند اعتماد را برگرداند. با فضایی که ایجاد شده است. خیلی از سهام‌داران نسبت به بورس تردید دارند.

به نظر می‌رسد خبری که خاندوزی روز گذشته داد و مسأله تحقق سود خالص ۶۰۰ هزار میلیارد تومانی صنایع تولیدی بورسی در پایان سال ۱۴۰۲ بر همین اساس بوده است. شما آینده بازار سرمایه را چطور می‌بینید؟

به نظر من سیکل شرایط کلی بازار در دو یا سه سال آینده صعودی است و هر کسی که قرار است قصد سرمایه‌گذاری در بازار را داشته باشد، مطمئناً می‌تواند بازدهی بهتری نسبت به بازارهای موازی داشته باشد. از آنجایی که بازار سرمایه با دلار نیما مبادله می‌شود و نرخ دلار موثر ۳۷ هزار تومان است و حدوداً ۳۵ تا ۴۰ درصد با نرخ دلار آزاد فرق دارد و شاهد هستیم که خیلی از بازارهای موازی مثل مسکن، خودرو و طلا با دلارهای بالایی قیمت می‌خورند.

به نظر می‌رسد که دو مولفه اصلی بازار سرمایه از جمله نقدینگی و کسری بودجه دولت ادامه‌دار باشد و مادامی که ما شرایط تورمی را داریم، بازار سرمایه جذاب‌ترین بازار در بین دیگر بازارها خواهد بود. به نظر من بازار سرمایه از سیکل رکود خارج شده و در ابتدای سیکل رونق قرار گرفته است.

مدیریت صندوق سرمایه‌گذاری مشترک توسعه بازار سرمایه گفته اوراق تبعی به مبلغ ۵۰ هزار میلیارد ریال منتشر می‌شود. این چه تاثیری بر بازار دارد؟

سیاست‌های اینچنینی می‌تواند باعث ورود سرمایه‌گذار به بازار و اعتمادسازی شود. البته باید در نظر بگیریم قیمت سهام نسبت به اردیبهشت ماه ریزش داشت، با وجود اینکه در بازار شاخص‌سازی شده بود، سهمی مثل سهم پارس جزو تأثیرگذارترین سهم‌ها بوده، پنج درصد بازدهی منفی داشته است. بازار ساز در قیمت دست کاری کرده اما همچنان بازار منفی بوده است.به نظر من عدد واقعی شاخص کل بورس، یک میلیون و هفتصد هزار واحد است، نه دو میلیون واحد!

به نظر شما چه اقداماتی از سوی دولت باید انجام شود تا بازار سرمایه روند صعودی را طی کند؟

نمی‌شود دست و پای یک شناگر را ببندید و بگویید حرکت کند. هرچقدر دست کاری در بازار سرمایه زیاد باشد که در بورس ما نیز چنین است، نتیجه آن رشد مقطعی و کوتاه مدت است اما در بلند مدت بازار نزولی خواهد شد.

نسبت به نقدینگی موجود در اقتصاد ایران و شرایط تورمی، شرکت‌ها شاید رشد فروش نداشته باشند اما رشد نرخ فروش را تجربه می‌کنند و این مسأله را در تجدید ارزیابی دارایی‌ها نیز می‌توانیم ببینیم. نقدینگی در اقتصاد ایران فاجعه‌بار است و سالیانه ۳۰-۴۰ درصد رشد دارد. با این کسری بودجه دولت و شرایط تحریمی قطعاً این شرکت‌ها می‌توانند سودآور باشند.

آیا موافق هستید که دولت هزینه‌های کسری بودجه خود را از جیب صنایع بزرگ بورسی برداشت می‌کند؟

ارزش دلاری بازار سرمایه در شرایط کنونی حدود ۱۶۰ میلیارد دلار است. دولت ابراهیم رییسی بدترین عملکرد را در بازار سرمایه از خود نشان داده است. اونم در شرایطی که رییسی در حوزه بازار سرمایه وعده زیاد می‌داد. ابراهیم رییسی می‌گفت ما بورس را چند روزه به مدار صعودی خود برگردانیم. تحلیلگر واقعی می‌داند، این حرف‌ها درست نیستند. این شد که سیاست‌های پوپولیستی دولت رییسی نتیجه عکس داشت. حتی در دو سال نخست دوره ریاست‌جمهوری دولت نهم(احمدی‌نژاد) بازدهی بورس منفی ۵ درصد بوده است.

بازدهی دلاری بازار سرمایه طی دو سال اول رییسی منفی ۴۰ درصد بوده است. در واقع بدترین عملکرد دولت را در دو سال اخیر شاهد بودیم. در دولت آقای روحانی طی مدتی فضای مثبتی را در بورس شاهد بودیم.

در حالیکه احمدی‌نژاد اعتقاد داشت که بورس قمارخانه است اما دولت رییسی قصد حمایت از بازار سهام را داشت اما بازدهی بدتری ایجاد کرد. قصد دولت در این دو سال فقط دست درازی به شرکت‌های بزرگ بوده است. مادامی که کسری بودجه و قیمت‌گذاری دستوری را داریم، اقتصاد و بازار سرمایه شرایط بدی را طی خواهد کرد. تصمیم‌گیری‌های جزیره‌ای و رفتارهای خلق‌الساعه در مورد بورس همیشه مخرب بوده است.