کیان آنلاین_ ریحانه شریفی: بیش از 100 روز پس از حمله حماس به اسرائیل گذشته و درگیری همچنان در حال تشدید است. 11 ژانویه آمریکا و بریتانیا پس از ماه‌ها حمله موشکی حوثی‌ها به کشتی‌ها در دریای سرخ، به پایگاه‌های حوثی‌ها در یمن حمله کردند. پنج روز بعد اسرائیل بزرگترین رگبار خود را به سمت لبنان شلیک کرد.
از یک جنگ تمام عیار منطقه ای تاکنون اجتناب شده، بیشتر به این دلیل که نه ایران و نه آمریکا چنین چیزی را نمی خواهند. با این حال پیامدهای اقتصادی این درگیری در حال حاضر رو به گسترش است. مسیرهای تجاری مسدود شده ، کشتیرانی جهانی مختل شده و اقتصادهای محلی را ویران می کند. مولدترین صنایع خاورمیانه در حال ضربه خوردن هستند. و در لبنان و کرانه باختری، این وضعیت می تواند جرقه خشونت های بیشتر باشد.
اکونومیست در گزارشی وضعیت وخیم اقتصادی در منطقه را تشریح کرده و شرح را با تجارت آغاز کرده است. قبل از حمله حماس، یک پنجم کل صادرات متوسط یک کشور خاورمیانه به جای دیگری در منطقه ارسال می شد. دشمنان ژئوپلیتیک، با یکدیگر تجارت می کردند. اکنون مسیرهایی که بیش از نیمی از کالاها را جابجا می کردند مسدود شده است. تجارت درون منطقه ای مختل شده است. در عین حال، هزینه حمل و نقل کالا به خارج از خاورمیانه افزایش یافته است. این امر بسیاری از صادرکنندگان را که با حاشیه سود بسیار کم کار می‌کردند، در ماه‌های آینده از دور خارج می‌کند.
قبلاً 10 درصد از کل کالاهایی را که در سراسر جهان جابجا می شد از دریای سرخ عبور می کرد. اما از زمانی که حوثی ها شروع به پرتاب موشک کردند، حجم حمل و نقل به 30 درصد سطح عادی کاهش یافته است. 16 ژانویه شل، کمپانی غول نفت و گاز، اعلام کرد از عبور از این آبراهه اجتناب خواهد کرد.
بیشتر بخوانید: چرا قانون جدید مهاجرت آلمان برای مهاجران ایرانی مهم است؟
برای برخی از کشورهای حاشیه دریای سرخ، حملات موشکی حوثی ها عواقب بسیار بدتری دارد. اقتصاد اریتره با ماهیگیری، کشاورزی و صادرات معادن تقویت می شد که همه آنها از طریق دریا اداره می شدند که در وضعیت پر تنش منطقه مختل شده است. برای سودان بحران زده، دریای سرخ تنها نقطه ورودی کمک ها بود که تقریباً هیچ یک از آنها از زمان شروع حملات به جمعیت 24.8 میلیون نفری که به آن نیاز دارند نرسیده است.
اختلالات بیشتر می‌تواند منجر به ویرانی مالی مصر، یکی از بزرگترین کشورهای منطقه شود. دریای سرخ برای جمعیت ۱۱۰ میلیونی مصر یک منبع حیاتی دلار است. دولت این کشور در سال منتهی به ژوئن ۹ میلیارد دلار از عوارض کانال سوئز که دریای مدیترانه را به دریای سرخ متصل می‌کند، به دست آورده بود. بدون درآمد عوارض، بانک مرکزی مصر ذخایر ارزی را که از ابتدای سال 2023 به 16 میلیارد دلار رسیده، تمام خواهد کرد. مصر در حال حاضر به تزریق پول نقد از سوی کشورهای خلیج فارس و صندوق بین المللی پول متکی است.
درآمد سالانه مصر از سوئز 40 درصد کمتر از سال گذشته است. این وضعیت آنها را در معرض خطر واقعی تمام شدن دلار قرار می دهد.
مناقشه منطقه به صنایع امیدوار کننده خاورمیانه ضربه زده است. قبل از 7 اکتبر، بخش فناوری اسرائیل درخشان‌ترین نقطه درخشان آن بود و یک پنجم تولید ناخالص داخلی این کشور را تامین می‌کرد. این بخش اکنون در حال تقلا است. سرمایه گذاران در حال جذب سرمایه هستند، مشتریان سفارشات را لغو می کنند و بسیاری از نیروی کار اسرائیل برای شرکت در جنگ فراخوانده شده اند.
اردن با مشکل گردشگری رنج می برد که به طور معمول 15 درصد از تولید ناخالص داخلی آن را تشکیل می دهد. همه کشورهای حاشیه خلیج فارس هم شاهد کاهش تعداد گردشگرانند. در هفته‌های پس از حملات حماس، ورود توریست های بین‌المللی به اردن 54 درصد کاهش یافته است. درست مانند مصر، درآمدهای از دست رفته اردن وضعیت این کشور را وخیم خواهد کرد.
با این حال، خطرناک ترین پیامد اقتصادی جنگ متوجه مردم لبنان و کرانه باختری است، دو بشکه باروت که به راحتی می توانند به خشونت کشیده شوند. همزمان با حملات هوایی اسرائیل و حزب الله، جنوب لبنان ویران می شود. بیش از 50هزار نفر در حال حاضر آواره شده اند. بازار نوسازی گران خواهد شد، اما پول نقدی برای آنها باقی نمانده است. در ماه های اخیر سقوط آزاد اقتصادی این کشور سرعت گرفته است زیرا گردشگران و بانک های خارجی که مجموعا 70 درصد تولید ناخالص داخلی آن را تشکیل می دهند، به توصیه دولت های خود، کشور را ترک کرده اند.
اوضاع در کرانه باختری بهتر از این نیست. از 3.1 میلیون ساکن این منطقه، 200هزار کارگر کارخانه هستند که هر روز به اسرائیل رفت و آمد می کردند. آنها پس از لغو مجوز اسرائیل از کار بیکار شده اند. در همین حال، 160هزار کارمند دولتی از زمان آغاز جنگ حقوق دریافت نکرده اند. دولت کرانه باختری اکنون از پذیرش درآمدهای مالیاتی خود از اسرائیل امتناع می ورزد. خدمات عمومی در حال تعطیل شدن است. عدم بازپرداخت وام مسکن از سوی کارمندان دولتی خطر ایجاد یک بحران بانکی را تقویت کرده است.
خاورمیانه مدت‌هاست که مملو از اقتصادهایی در لبه پرتگاه بوده است. جنگ اسرائیل با حماس ممکن است آنها را از بین ببرد. خطر سقوط همه چیز نگران کننده است.
بقیه اقتصاد جهان تاکنون هزینه های کمی برای این درگیری داده اند. قیمت نفت به جز جهش در اوایل ژانویه، نسبتا با ثبات باقی مانده است و احتمالاً اثرات آن بر رشد و تورم جهانی حداقل خواهد بود. اما اگر بخش اعظمی از خاورمیانه به سمت بحران بدهی برود، همه چیز سریع تغییر می کند وعواقب آن دامن سراسر جهان را خواهد گرفت.
