کیان آنلاین_ شیوا سپهری: روسای بانک های مرکزی ایران و روسیه هفته گذشته دیدار دوجانبه ای در مسکو داشتند و در آن توافق کردند به جای دلار از پولهای ملی در مبادلات تجاری دو کشور استفاده کنند. به این ترتیب توافقی که سالهاست صحبت آن بین سران تهران و مسکو مطرح بود نهایی شده و فصل جدیدی از روابط بانکی میان دو کشور آغاز خواهد شد.

نشریه المانیتور در گزارشی پشت پرده توافق دلارزدایی از روابط ایران و روسیه را تحلیل کرده است. بر اساس این گزارش، توافق دلار زدایی بین ایران و روسیه یکی از چندین راه حلی بود که دو کشور برای نجات اقتصادهای آسیب دیده خود که از سیستم های بانکی بین المللی دور مانده، مطرح شد

بر اساس بیانیه بانک مرکزی ایران در روز چهارشنبه، تهران اعلام کرد که توافق با مسکو را برای حذف دلار آمریکا از تجارت دوجانبه نهایی شده است.

این توافقنامه بین محمدرضا فرزین، رئیس بانک مرکزی ایران و الویرا نابیولینا، همتای روسی وی در مسکو امضا شد.

بیشتر بخوانید: سهم تجارت ایران در تامین نیازهای روسیه چقدر است؟

طبق این معامله که در تهران به عنوان “فصل جدید” در روابط بانکی مورد استقبال قرار گرفته، ارزهای ملی ایران و روسیه (ریال و روبل) جایگزین دلار آمریکا در معاملات بین دو کشور خواهد شد.

ایران برای مدت طولانی به دلیل تحریم های آمریکا و دیگر قدرت های بزرگ، از بانکداری بین المللی جدا شده است. روسیه پس از حمله به اوکراین در فوریه 2022 به وضعیت مشابهی دچار شده و از آن زمان تاکنون با ایجاد اتحادهای جدید به دنبال جایگزین هایی است.

پروژه جاه طلبانه کنار گذاشتن دلار آمریکا یا دلارزدایی نیز یک استراتژی اقتصادی است که مبدع آن دولت ضدغربی ایران است. ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور اصولگرای ایران، این طرح را تقریباً در تمام سفرهای خارجی، از جمله در اندونزی، آفریقا و آمریکای لاتین، به عنوان دریچه جدیدی برای تجارت و سرمایه گذاری مطرح کرده است.

رئیس بانک مرکزی ایران در سفر به مسکو بر ظرفیت‌های ایران و روسیه در تجارت در چارچوب گروه کشورهای بریکس که جمهوری اسلامی ایران در ماه اگوست برای عضویت در آن دعوت شده و قرار است در اوایل سال 2024 رسماً به آن بپیوندد، اشاره کرده است. BRICS متشکل از برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی است که به دنبال تبدیل شدن به یک نهاد پیشرو به نمایندگی از کشورهای به اصطلاح جنوب است.

تنها دو روز قبل از اعلام توافق دلارزدایی، ایران یک قرارداد تجارت آزاد با اتحادیه اقتصادی اوراسیا به رهبری روسیه در سن پترزبورگ امضا کرد. سایر اعضای این سازمان منطقه ای بلاروس، قزاقستان، قرقیزستان و ارمنستان هستند. به گفته وب سایت رسمی دولت ایران، این توافقنامه، تعرفه های حدود 90 درصد از کالاهای تجاری بین ایران و سایر اعضا را حذف می کند. تهران امیدوار است در پنج سال آینده حجم تجارت با این گروه را به حدود 20 میلیارد دلار برساند.

جنبۀ نظامی مشارکت ایران و روسیه در پی جنگ اوکراین بحث برانگیز بوده است. گمان می رود تهران پهپادهای جنگی مرگبار خود را به مسکو ارسال کرده باشد. در ازای آن، جمهوری اسلامی هلیکوپترها و جت های جنگنده مورد نیاز را برای تقویت ناوگان نیروی هوایی تقریباً زمین گیر خود دریافت کرده است.

اتکای فزاینده ایران به روسیه بدون واکنش در داخل ایران نبوده است. بدبینان به روسیه استدلال می کنند که کرملین جمهوری اسلامی را به جنگ اوکراین کشانده تا فشار غرب را تخفیف دهد. بی اعتمادی و احساسات سنتی ضد روسی زیادی در ایران ایجاد شده است. اوایل دسامبر، روسیه بیانیه کشورهای عربی را در جریان ششمین مجمع همکاری عربی در مراکش، که در آن از ادعای امارات متحده عربی در مورد سه جزیره خلیج فارس تحت کنترل ایران حمایت میکرد امضا کرد و این اقدام، ایرانیان را خشمگین کرد. این اعلامیه بحث‌هایی را در میان کارشناسان ایرانی و افکار عمومی درباره « غیرقابل اعتماد بودن روسیه» مطرح کرد.

در لیست بلندبالای منتقدان، عبدالناصر همتی، رئیس سابق بانک مرکزی بود اختلاف بر سر جزایر را به خبر خط اعتباری 66 میلیون دلاری بانک مسکو به ایران برای واردات کالاهای اساسی از روسیه گره زد.

همتی جانشین خود را برای “هیجان زده شدن” در مورد خط اعتباری روسیه بعد از جنجال جزایر مورد سوال قرار داد و در توییتر نوشت چنین «در شأن مسئولین کشور نیست.»