کیان آنلاین – رایان حسینی: صبح روز دوشنبه خبر اختلال در سامانه هوشمند سوخت ابتدا از طرف جایگاه‌های بنزین در چندین شهر منتشر شد. ساعاتی بعد گروه هکری «گنجشک درنده» در توییتر خود مسئولیت این اقدام را برعهده گرفت. در همان ساعات اولیه مقامات اعلام کردند سوخت‌رسانی به صورت آفلاین درآمده و مردم می‌توانند بدون کارت سوخت، با قیمت بنزین آزاد، بنزین بزنند. با توجه به قطع شدن سیستم پمپ بنزین‌ها، سوخت رسانی به صورت شلخته، بدون مشخص شدن میزان دقیق بنزین و با نرخ ۳۰۰۰ تومان به ازای هر لیتر انجام میشود.
سخنگوی صنف جایگاه‌داران سوخت گفته تا زمان وارد مدار شدن جایگاه ها، سوخت رسانی به صورت آفلاین ادامه خواهد داشت. این اظهار نظر در حالی مطرح شده که مقامات سامانه هوشمند سوخت بار‌ها بر آفلاین و مستقل بودن سامانه تاکید کرده بودند. کیان آنلاین در این گزارش نحوه عملکرد سامانه هوشمند سوخت را توضیح داده است.
شیوه عملکرد سامانه هوشمند سوخت
سال ۱۳۸۶ طرح ایجاد سامانه کارت هوشمند سوخت کلید خورد. وزارت نفت دولت احمدی‌نژاد طرح سامانه کارت هوشمند سوخت را «بزرگترین پروژه فناوری اطلاعات کشور» خواند. در فرآیند ایجاد این سامانه، یک مرکز داده در ساختمان مرکزی شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی تعبیه شد که به مراکز مخابراتی کشور و همچنین تمامی جایگاه‌های سوخت وصل بود.
هر جایگاه روی هر دیسپنسر و به ازای هر نازل سوختگیری، یک دستگاه پوز ترمینال شامل یک دستگاه کارتخوان به همراه یک دستگاه صفحه کلید نصب شده که هر کارتخوان دارای یک حافظه داخلی است که میتواند اطالاعات سوختگیری را در خود ذخیره کند. هر یک از پوز ترمینال‌ها به هاب سوییچ نصب شده در دفتر جایگاه متصل میشود و سوییچ نیز به سرور مستقر در دفتر جایگاه متصل است.
داده‌های حاصل از تراکنش‌های سوختگیری، در پایان هر تراکنش همزمان در حافظه کارت و کارت خوان ذخیره شده و بلافاصله به حافظه سرور جایگاه نیز منتقل و ذخیره میشود.
داده‌های ذخیره شده در سرور، در فواصل زمانی معین، به وسیله خطوط ارتباطی به مرکز داده کشور منتقل شده و در آنجا جمع آوری، انبار و پردازش میشوند.
سیستم به گونه‌ای طراحی شده که حتی در صورت قطع ارتباط‌های موجود، سوختگیری از دیسپنسر‌ها به صورت آفلاین، امکانپذیر باشد.
اما آنچه این معادلات را برهم زده، اتصال سامانه به شبکه کارت‌های بانکی است. سالاری رئیس شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی وزارت نفت روز گذشته در پاسخ به سوال شبکه خبر درباره آفلاین بودن سامانه گفته این سامانه «با مجاری عرضه، نظام پرداخت و سیستم بانکی ارتباط دارد.»
سال ۱۳۹۷ طرح اتصال کارت‌های بانکی به نظام مدیریت مصرف سوخت کشور با بهره‌گیری از زیرساخت‌های تبادل داده و ابزار‌های تسویه و پرداخت در نظام بانکی انجام شد و به این ترتیب کارت‌های بانکی به زیرساخت سامانه هوشمند سوخت متصل شد.
تیرماه امسال طرح جایگزینی کارت بانکی به جای کارت سوخت مطرح شد، اما مسئولان امر از باگ سیستم مطلع بودند و به همین دلیل در اجرای سراسری آن احتیاط کرده‌اند. محمد صادقی مدیر سامانه هوشمند سوخت شرکت ملی پالایش و پخش تیرماه اعلام کرد «با توجه به آنلاین بودین شبکه بانکی، در صورت قطعی، در عمل جایگاه غیر عملیاتی میشود و به همین دلیل فعلاً تنها توزیع بنزین سوپر از طریق کارت بانکی در دستور قرار گرفته است.»
اما به جز این طرح، طرح دیگری هم در دست اقدام است که در صورت استمرار عدم امنیت شبکه در ایران، اجرای آن بسیار خطرناک خواهد بود و آن پروژه همگرایی کارت سوخت با کارت ملی است. از همان ابتدای پیشنهاد همگرایی کارت سوخت با کارت ملی و کارت بانکی؛ برخی از کارشناسان برقراری امنیت در کارت‌های همگراشده را بسیار سخت می‌دانستند. با وضعیتی که به طور مستمر برای سامانه هوشمند سوخت اتفاق می‌افتد و حملات سایبری مکرر، به نظر می‌رسد اجرای این طرح در شرایط کنونی عاقلانه نیست.
