کیان آنلاین – رایان حسینی: فروش نفت ایران زیاد شده یا کاهش یافته است؟ این سوالی است که زیاد درباره آن صحبت می‌شود. رسانه‌های غربی در روز‌های گذشته دو روایت متناقض از، وضعیت فروش نفت ایران منتشر کرده و به نظر می‌رسد روایت مربوط به افزایش فروش نفت با توجه به تقدم و تاخر انتشار این اخبار، درست‌تر باشد. یک روایت هفته گذشته در وبسایت «تانکر ترکرز» که یک وبسایت ردیابی نفتکش‌ها در جهان است منتشر شد و در بلومبرگ بازتاب پیدا کرد. این روایت مدعی شد که صادرات روزانه نفت و میعانات گازی ایران در ماه گذشته میلادی با کاهش ۱۹۴ هزار بشکه‌ای، به یک میلیون و ۴۳۰ هزار بشکه رسیده است و دلیل آن کاهش رشد اقتصادی شرق آسیا به عنوان اصلی‌ترین خریداران نفت ایران اعلام شده است. جالب اینجاست که روایت دیگر هم در بلومبرگ و سپش در رویترز منتشر شده و میگوید واردات نفت چین از ایران به بالاترین حد خود رسیده است.
یک هفته پیش بلومبرگ در گزارشی به کاهش صادرات نفت ایران در دو ماه گذشته اشاره کرد و نوشت طرح تحریم‌های نفتی بیشتر علیه ایران در مجلس نمایندگان آمریکا که دو هفته پیش تصویب شده ممکن است این مقدار فروش نفت را کمتر هم بکند. این رسانه نوشته تصویب این طرح اگر با جدیت دولت آمریکا برای اجرای آن همراه شود، کار فروش و صادرات نفت ایران را دشوارتر از وضعیت فعلی می‌کند.
با وجود گزارش هفته گذشته بلومبرگ به نقل از «تانکر ترکرز»، این رسانه در کنار سایر رسانه‌های معیار از جمله رویترز در گزارشی ضد و نقیض از افزایش فروش نفت ایران به چین، اصلی‌ترین خریدار نفت ایران خبر داده‌اند. رویترز در گزارشی نوشته «تحریم‌های هسته‌ای علیه ایران اعمال می‌شود و قانون‌گذاران آمریکایی به دنبال اعمال فشار بیشتر پس از حملات ۷ اکتبر به اسرائیل توسط حماس هستند، اما نباید از حقایق کلیدی در مورد تجارت نفت ایران با چین غافل بود.»
رویترز با استناد به داده‌های رهگیری کشتی «ورتکسا»، چین به طور متوسط ۱.۰۵ میلیون بشکه نفت در روز در ۱۰ ماهه اول سال ۲۰۲۳ از ایران خریداری کرده است. این مقدار، ۶۰ درصد بالاتر از اوج جزیی نفت چین از ایران پیش از تحریم‌های سال ۲۰۱۷ است. رویترز گفته واردات چین از ایران در سال جاری پس از افزایش تولید تهران و ارائه تخفیف‌های شدید افزایش یافته است.
بر اساس آمار‌های رویترز و ارقام اوپک، تولید اکتبر تهران به ۳.۱۷ میلیون بشکه در روز رسیده که بالاترین میزان از سال ۲۰۱۸ یعنی آغاز تحریم‌های ترامپ علیه ایران بوده است. داده‌های ورتکسا نشان می‌دهد که واردات ماه اکتبر چین از ایران به حدود ۱.۴۵ میلیون بشکه در روز رسیده که بالاترین سطح ماهانه تا کنون است.
بیشتر بخوانید:
اوج‌گیری احتمالی قیمت نفت با آینده اقتصاد جهانی چه خواهد کرد؟
نفت ایران چگونه وارد چین می‌شود؟
رویتزر به این سوال پاسخ داده و نوشته «گمرک چین به جز دو محموله در دسامبر ۲۰۲۱ و ژانویه ۲۰۲۲، هیچ واردات مستقیمی از ایران از دسامبر ۲۰۲۰ ثبت نکرده است. تقریباً تمام نفت ایران که وارد چین می‌شود، از منشأ مالزی یا کشور‌های خاورمیانه است.»
به گزارش کیان آنلاین نفت توسط یک «ناوگان خاموش» از نفتکش‌های قدیمی حمل می‌شود که معمولاً هنگام بارگیری در بنادر ایران، فرستنده‌های خود را خاموش می‌کنند تا شناسایی نشوند. سایر تاکتیک‌های مورد استفاده توسط این کشتی‌ها عبارتند از جعل مکان‌ها و انجام عملیات کشتی به کشتی (STS) در مکان‌هایی خارج از مناطق مجاز انتقال و گاهی اوقات در شرایط آب و هوایی نامناسب برای پنهان کردن فعالیت‌ها بوده، که باعث ایجاد ترس در بین کشور‌ها نسبت به آلودگی احتمالی می‌شود.
به گفته گزارش دو وبسایت رهگیری نفتکش‌ها یعنی «ورتسکا» و «کپلر»، این کشتی‌ها گاهی اوقات از طریق ماهواره‌ها در نزدیکی بنادر در عمان، امارات متحده عربی و مهم‌تر از همه مالزی، که قطب اصلی حمل‌ونقل شرق آسیاست، قابل ردیابی می‌شوند و محموله‌ها را عمدتاً در بنادر استان شاندونگ چین تخلیه می‌کنند.
کدام پالایشگاه‌های چین از ایران نفت خام می‌خرند؟
رویترز در پاسخ به این سوال گفته: پالایشگاه‌های دولتی غول پیکر نظیر سینوپک و پتروچاینا زمانی مشتریان اصلی نفت ایران با سرمایه گذاری در میادین نفتی در این کشور بودند. اما آن‌ها از اواخر سال ۲۰۱۹، پس از تحریم‌های آمریکا، خرید نفت از ایران را متوقف کردند.
تحریم‌ها در ابتدا منجر به کاهش شدید جریان نفت ایران به چین شد، اما با پیوستن پالایشگاه‌های مستقل به فهرست خریداران، حجم وادرات نفت از ایران افزایش یافت.
به گفته تاجران چینی، بیش از ۴۰ پالایشگاه مستقل چینی که به «قوری» معروف هستند، نفت ایران را فرآوری می‌کنند. «قوری‌ها» با سیستم مالی جهانی دلار سر و کار ندارند و نیازی به همکاری با شرکت‌های غربی در زمینه فناوری ندارند. اعتقاد بر این است که بیشتر تراکنش‌ها به ارز چینی پرداخت می‌شود.
چرا خرید نفت از ایران به نفع پالایشگاه‌های مستقل چینی است؟
رویترز در پاسخ به این سوال گفته عمدتاً به این دلیل که نفت ایران ارزان و با کیفیت است.
نفت خام سبک ایران با تخفیف حدود ۱۳ دلار در هر بشکه نسبت به نفت برنت معامله می‌شود. این در مقایسه با حق بیمه ۵ در هر بشکه نفت خام عمان با کیفیت مشابه، رقم رقابتی است.
موضع پکن در مورد تجارت نفت با ایران چیست؟
به گزارش رویترز، چین از روسیه و ونزوئلا نفت می‌خرد و هر دوی این کشور‌ها با تحریم‌های آمریکا مواجه شده‌اند. پکن مدت‌هاست که با تحریم‌های یکجانبه مخالفت کرده است. با این حال، آخرین محموله نفت ایران که در گمرک چین به طور رسمی ثبت شده مربوط به اوایل سال ۲۰۲۲ بوده است.
آمریکا چه اقدامی برای جلوگیری از دور زدن تحریم‌های نفتی ایران انجام داده است؟
رویترز گفته از سال ۲۰۲۱، واشنگتن بیش از ۱۸۰ فرد و نهاد مرتبط با بخش‌های نفت و پتروشیمی ایران یا مرتبط با جابه‌جایی و شستشوی درآمد‌های غیرقانونی را تحریم کرده است. بیش از ۴۰ شناور به عنوان اموال مسدود شده نهاد‌های تحریمی شناسایی شده‌اند.
وزارت امور خارجه آمریکا در ماه اکتبر به رویترز گفت، دولت ایالات متحده همچنین به طور منظم با سایر کشور‌ها تعامل می‌کند تا به شدت آن‌ها را از انجام اقداماتی که بر خلاف تحریم‌های ایران منصرف کند. جمعه هفته گذشته مجلس نمایندگان آمریکا لایحه‌ای را تصویب کرد که تحریم‌ها را بر نهاد‌هایی به دور زدن تحریم‌های ایران کمک می‌کنند، گسترش می‌دهد. لایحه SHIP (توقف پناه دادن به نفت ایران) بنادر و پالایشگاه‌های خارجی را که نفت ایران را به طور غیرقانونی وارد می‌کنند، تحریم می‌کند. این لایحه برای تبدیل شدن به قانون نیازمند تصویب در سنا و امضای ریاست جمهوری است.
بعد از جنگ حماس و اسرائیل، لیندسی گراهام سناتور آمریکایی خواستار بمباران پالایشگاه‌های ایران در واکنش به درگیری حماس و اسرائیل شده بود. نیکی هیلی، نامزد ریاست جمهوری حزب جمهوری خواه، خواستار تشدید درگیری با ایران شده است. بلومبرگ نوشته به لطف اشتهای چین برای نفت خام با تخفیف، همه اقدامات جدید و سخت‌گیرانه آمریکا برای محدود کردن منبع درآمد اصلی جمهوری اسلامی بی اثر شده است. این رسانه یک سوال مطرح کرده و گفته «آیا واشنگتن واقعا میتواند برای مقابله با تأثیر حمایت چین کار زیادی انجام دهد؟»
بلومبرگ در پاسخ به این سوال به نقل از همایون فلکشاهی تحلیلگر ارشد حوزه نفت در کپلر گفته تجارت ایران با وجود واسته‌های متعدد بسیار پیچیده است. آمریکا میتواند به شرکت‌های بزرگی که آشکارا یا عانی با ایران معامله می‌کند آسیب بزند، اما بسیاری از این شرکت ها، کوچک و به صورت واسطه عمل می‌کنند.
این رسانه نوشته برای آمریکا اینکه بداند دنبال چه کسی برود، کار دشواری است. تحریم‌های شرکت‌هایی در سنگاپور و مالزی به دلیل نقش آن‌ها در تسهیل فروش نفت ایران و ارسال میلیون‌ها دلار نفتی و مواد پتروشیمی به ایران، تأثیر چندانی بر تجارت ایران با مقصد نهایی یعنی چین نداشت و حتی فروش نفت ایران افزایش هم یافت.
