کیان آنلاین: اختلال تیک به گونه ای از شرایط عصبی اشاره دارد که با وجود حرکات یا صداهای غیرارادی به نام تیک مشخص می‌شود. تیک‌ها اعمال یا صداهای ناگهانی، تکراری و غیر ریتمیک هستند که افراد مبتلا آن‌ها را تجربه می‌کنند. حال به نظرتان آیا تیک عصبی درمان دارد؟
این تیک‌ها معمولاً خارج از کنترل فرد هستند و به شیوه‌ای غیرقابل‌پیش‌بینی رخ می‌دهند. آن‌ها می‌توانند از خفیف تا شدید متغیر باشند و امکان دارد با گذشت زمان از بین بروند. بیایید در ادامه با هم آن‌ها را بررسی نماییم.
انواع تیک عصبی
انواع مختلفی از اختلالات تیک عصبی وجود دارد که می‌خواهیم آن‌ها را به‌صورت جداگانه بررسی نماییم پس خواندن ادامه محتوا را از دست ندهید.
سندرم تورت
TS یا همان سندرم تورت شناخته‌شده‌ترین و شدیدترین شکل اختلال تیک عصبی است. افراد مبتلا به TS هر دو تیک حرکتی و صوتی را تجربه می‌کنند که به طور مکرر رخ می‌دهد. تیک‌ها می‌توانند از ساده، مانند پلک زدن چشم یا بالا انداختن شانه، تا پیچیده، شامل حرکات و صداهای هماهنگ و متغیر باشند.
اختلال تیک حرکتی یا صوتی مداوم (مزمن)
این نوع اختلال تیک شامل تیک‌های حرکتی (حرکات غیرارادی) یا تیک‌های صوتی (صداهای غیرارادی) هستند، اما نه هر دو. تیک‌ها بیش از یک سال باقی می‌مانند و می‌توانند باعث ناراحتی یا اختلال در عملکرد روزانه شوند.
اختلال تیک موقت
این اختلال زمانی تشخیص داده می‌شود که فردی تیک‌هایی را تجربه کند که کمتر از یک سال در او وجود داشته‌اند. توجه به این نکته ضروری است که تیک‌ها می‌توانند در شرایط دیگری مانند اختلال کمبود توجه/بیش‌فعالی ADHD یا اختلال وسواس فکری-اجباری OCD نیز رخ دهند و ممکن است ماهیت موقت یا گذرا داشته باشند.
نکته
توجه به این نکته مهم است که اینها نمونه‌های کلی تیک‌های عصبی هستند و افراد ممکن است ترکیبی از تیک‌های مختلف را تجربه کنند.
تیک‌ها می‌توانند از نظر شدت، فرکانس و مدت‌زمان متفاوت باشند. برخی از افراد ممکن است یک نوع تیک داشته باشند، درحالی‌که برخی دیگر ممکن است چندین تیک را به طور هم‌زمان یا متوالی داشته باشند.
علائم تیک عصبی
تیک‌های عصبی که به‌عنوان تیک‌های حرکتی نیز شناخته می‌شوند، حرکات یا ژست‌های غیرارادی هستند که اغلب با اضطراب یا حالات عصبی بودن همراه هستند. این تیک‌ها می‌توانند از نظر شدت، فراوانی و مدت‌زمان متفاوت باشند. برخی از علائم رایج تیک‌های عصبی عبارت‌اند از:
تیک‌های موتوری
- پلک زدن یا چشمک زدن بیش از حد
- تکان دادن صورت
- تکان دادن سر
- شانه بالا انداختن یا حرکات تیک مانند اندام‌ها
- پرش یا چین‌وچروک بینی
- گاز گرفتن یا پر کردن لب
- قفل کردن فک یا آسیاب کردن
- ضربه زدن با انگشت یا بی‌قراری
تیک‌های آوازی
- پاک‌سازی گلو یا سرفه
- صدای غرغر یا بو کردن
- زمزمه‌های مکرر یا صداهای گلو
- کلیک کردن یا زدن زبان
- اکولالیا (تکرار کلمات یا عباراتی که از دیگران شنیده می‌شود)
- کوپرولالیا (استفاده غیرارادی از زبان نامناسب یا کلمات توهین‌آمیز که نادر است و معمولاً با سندرم تورت همراه است)
علل یا عوامل تیک عصبی
علت دقیق اختلالات تیک به طور کامل شناخته نشده است، اما اعتقاد بر این است که ترکیبی از عوامل ژنتیکی، عصبی و محیطی در ایجاد آن‌ها نقش دارند.
درحالی‌که تیک‌ها می‌توانند مختل‌کننده و باعث ناراحتی شوند، اغلب در طول زمان کاهش می‌یابند یا از بین می‌روند، به‌ویژه در مورد اختلالات تیک موقت. بااین‌حال، اعتقاد بر این است که عوامل متعددی در توسعه آن‌ها نقش دارند، از جمله:
عوامل ژنتیکی
شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد ممکن است در فرد استعداد ژنتیکی برای ایجاد تیک وجود داشته باشد. بعضی از تغییرات یا جهش‌های ژنتیکی ممکن است برخی افراد را مستعد ابتلا به اختلالات تیک‌های عصبی کنند.
عوامل عصبی زیستی
تصور می‌شود که تیک‌ها از ناهنجاری‌ها یا عدم تعادل در سیستم‌های انتقال‌دهنده عصبی مغز، به‌ویژه شامل دوپامین، ناشی می‌شوند.
اختلال عملکرد در مدارهای کورتیکو – استریاتو – تالامو – قشر CSTC که در تنظیم حرکت نقش دارند، ممکن است در ایجاد تیک نیز نقش داشته باشند.
عوامل محیطی
این عوامل ممکن است باعث تحریک یا تشدید تیک در افرادی شود که از قبل مستعد ابتلا به آن‌ها هستند. عواملی مانند استرس، اضطراب، خستگی و پریشانی عاطفی می‌توانند فراوانی و شدت تیک‌ها را افزایش دهند.
علاوه بر این، برخی از مطالعات نشان داده‌اند که قرار گرفتن در معرض سموم یا عفونت‌های خاص در طول رشد اولیه ممکن است در شروع تیک در افراد مستعد نقش داشته باشد.
روش درک درست عوامل تیک عصبی
درحالی‌که علت خاص تیک‌های عصبی ممکن است پیچیده و چندعاملی باشد، درک عوامل ژنتیکی و عصبی بیولوژیکی می‌تواند به هدایت رویکردها و مداخلات درمانی کمک کند.
مدیریت استرس، فراهم کردن محیط‌های حمایتی و اجرای استراتژی‌های درمانی مناسب می‌تواند به افراد مبتلا به تیک‌های عصبی کمک کند تا دفعات و تأثیر آن‌ها بر زندگی روزمره را کاهش دهند.
مشاوره با متخصصان مراقبت‌های بهداشتی، مانند متخصصان مغز و اعصاب یا متخصصان سلامت روان، می‌توانند ارزیابی جامع‌تر و برنامه درمانی شخصی شده‌ای را برای افرادی که تیک‌های عصبی را تجربه می‌کنند، ارائه دهند.
چگونه تیک عصبی را درمان کنیم؟
درمان تیک‌های عصبی که به‌عنوان تیک‌های حرکتی نیز شناخته می‌شوند، معمولاً شامل ترکیبی از رویکردها، از جمله درمان رفتاری، داروها و استراتژی‌های حمایتی است.
مهم است که با یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی مانند یک متخصص مغز و اعصاب یا متخصص سلامت روان مشورت کنید که می‌تواند وضعیت خاص فرد را ارزیابی کند و توصیه‌های درمانی مناسب ارائه دهد. برنامه درمانی ممکن است بسته به‌شدت تیک‌ها، تأثیر آن‌ها بر عملکرد روزانه و هر گونه شرایط هم‌زمان متفاوت باشد.
به یاد داشته باشید که هدف درمان تیک‌های عصبی مدیریت و کاهش تأثیر تیک‌ها به‌جای ارائه درمان کامل و تمرکز بر بهبود کیفیت زندگی، کاهش پریشانی و بهبود عملکرد است. در اینجا چند راه درمانی رایج برای مدیریت تیک‌های عصبی را بیان کرده‌ایم.
رفتاردرمانی
- درمان معکوس عادت HRT: این درمان شامل شناسایی محرک‌ها و انگیزه‌های قبل از تیک‌ها و یادگیری پاسخ‌های جایگزین و ناسازگار برای درمان تیک‌ها است. این درمان شامل تکنیک‌هایی مانند آموزش آگاهی، آموزش واکنش رقابتی و تکنیک‌های آرامش است.
- مداخله رفتاری جامع برای تیک‌ها CBIT: CBIT عناصر HRT را با آموزش در مورد اختلالات تیک و استراتژی‌هایی برای مدیریت تیک‌ها ترکیب می‌کند. همچنین شامل مداخلات عملکردی برای رسیدگی به مسائل خاص مربوط به تیک‌ها می‌شود.
- درمان شناختی-رفتاری CBT: CBT بر شناسایی و اصلاح افکار، باورها و رفتارهای مرتبط با تیک‌ها و ناراحتی عاطفی ناشی از آن‌ها تمرکز دارد.
داروها
- داروهای نورولپتیک: برخی از داروهای ضد روان‌پریشی مانند هالوپریدول، ریسپریدون و آریپیپرازول ممکن است برای کمک به کاهش دفعات و شدت تیک‌ها تجویز شوند. این داروها با تأثیر بر سطح دوپامین در مغز عمل می‌کنند.
- آگونیست‌های آلفا-2: داروهایی مانند کلونیدین و گوانفاسین که معمولاً برای درمان فشارخون بالا استفاده می‌شوند نیز می‌توانند با تنظیم انتقال‌دهنده‌های عصبی در مغز به کاهش تیک‌ها کمک کنند.
راهبردهای حمایتی
- مدیریت استرس: یادگیری و تمرین تکنیک‌های مدیریت استرس، مانند تمرینات تنفس عمیق، تمرکز حواس یا مدیتیشن، می‌توانند به کاهش و شدت تیک کمک کنند.
- محیط حمایتی: ایجاد یک محیط حمایت‌کننده و درک‌کننده در خانه، مدرسه یا محل کار می‌تواند اضطراب و استرس را کاهش دهد که ممکن است به تشدید تیک کمک کند.
- آموزش و گروه‌های حمایتی: یادگیری در مورد اختلالات تیک، ارتباط با دیگرانی که با چالش‌های مشابه مواجه هستند از طریق گروه‌های حمایتی و به دست آوردن منابع آموزشی می‌تواند حمایت و راهبردهای مقابله‌ای ارزشمندی را به همره داشته باشد.
آیا تیک عصبی خطرناک است؟
تیک‌های عصبی، به خودی خود، معمولاً خطرناک نیستند. آن‌ها حرکات غیرارادی هستند که اغلب موقتی و به‌طورکلی بی‌ضرر هستند.
بااین‌حال، تأثیر تیک‌های عصبی می‌تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد و در برخی موارد باعث ناراحتی و اختلال در عملکرد روزانه شود. در اینجا برخی از ملاحظات در مورد تأثیر بالقوه تیک‌های عصبی وجود دارد که عبارت‌اند از:
ناراحتی فیزیکی
تیک‌های عصبی گاهی اوقات می‌توانند به دلیل انقباضات یا حرکات مکرر عضلانی منجر به ناراحتی یا خستگی جسمی شوند. این ناراحتی معمولاً موقتی است و پس از پایان دوره تیک فروکش می‌کند.
تأثیر اجتماعی و عاطفی
تیک‌های عصبی، به‌ویژه زمانی که مدام تکرار می‌شوند، می‌توانند توجه را جلب کنند و ممکن است منجر به چالش‌های اجتماعی یا خجالت شوند. این واکنش می‌تواند منجر به احساس خودآگاهی، ناامیدی یا اضطراب شود.
تداخل در عملکرد روزانه
تیک‌های شدید یا پیچیده ممکن است در فعالیت‌های روزانه مانند نوشتن، غذا خوردن یا رانندگی اختلال ایجاد کنند. آن‌ها همچنین می‌توانند تمرکز، بهره‌وری یا عملکرد تحصیلی را در شرایط خاص مختل نمایند.
شرایط مرتبط
در برخی موارد، تیک‌های عصبی می‌توانند هم‌زمان با سایر بیماری‌ها مانند اختلال کمبود توجه/بیش‌فعالی ADHD، اختلالات اضطرابی یا اختلال وسواس فکری – اجباری OCD بروز کنند. وجود این شرایط می‌تواند بر عملکرد و رفاه کلی تأثیر بگذارند.
کلام نهایی
توجه به این نکته حائز اهمیت است با اینکه تیک‌های عصبی خودشان عموماً خوش‌خیم هستند، اما هر گونه شرایط مرتبط یا علل زمینه‌ای باید به طور مناسب ارزیابی و مدیریت شود.
بعلاوه، اگر تیک باعث آسیب فیزیکی مانند آسیب به خود یا درد شدید شود، ضروری است که فوراً به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید.
در واقع اگر تیک‌های عصبی باعث ناراحتی یا اختلال قابل‌توجهی در زندگی روزمره می‌شوند، توصیه می‌شود با متخصصان مراقبت‌های بهداشتی، مانند متخصصان مغز و اعصاب یا متخصصان سلامت روان مشورت کنید که می‌توانند شما را راهنمایی کرده و یک برنامه مدیریتی مناسب به شما ارائه دهند.
به یاد داشته باشید، تجربه هر فرد با تیک‌های عصبی می‌تواند منحصربه‌فرد باشد؛ پس درمان همه یکسان نیست. ممنون که ما را تا انتها همراهی کردید.
