کیان آنلاین – ریحانه شریفی: با افزایش تنش ها در منطقه و کشته شدن سه سرباز آمریکایی در حمله پهپاد یکی از گروه‌های مقاومت عراقی، قیمت ارز در بازار ایران افزایش چشمگیری پیدا کرده است.
در معاملات امروز بازار آزاد ایران، قیمت هر دلار آمریکا به بیش از ۵۷ هزار تومان رسیده است. هر یورو بیش از ۶۲ هزار تومان و هر پوند انگلیس هم حدود ۷۳ هزار تومان در معاملات اولیه امروز بازار آزاد ایران معامله شده است.
رسانه‌های نزدیک به دولت دلیل افزایش قیمت ارز را تلاش «دلالان برای بالا بردن نرخ دلار» خوانده‌اند. اما واقعیت چیست؟
وحید شقاقی اقتصاددان در گفت‌وگو با کیان آنلاین می‌گوید قیمت دلار تابع عواملی است که این عوامل اگر دستخوش تغییرات شوند، ثبات را در بازار بهم می‌زنند و روند قیمت را صعودی می‌کنند.
ناترازی‌های موثر در قیمت دلار و ارز
او این عوامل را تحت عنوان موتور تورمی نام گذاری کرده و از چند ناترازی به عنوان عامل افزایش قیمت ارز نام برده است.
به گفته این اقتصاد دان، یکی از عوامل، ناترازی تجاری کشور و دیگری ناترازی حساب سرمایه است. بحث اختلاف تورم داخل و خارج و انتظارات تورمی هم بخشی از این عوامل تعیین کننده اند.
شقاقی می‌گوید قیمت دلار از جمله شاخص هایی است که آینده را هم درون خودش پیش بینی می کند به این معنا که برخی مسائل آینده را هم پیش خور می‌کند.
این اقتصاد دان معتقد است دولت از ابتدای سال تا آذرماه تقریبا تمام افکار مثبت ممکن را به بازار پمپاژ کرده بود؛ از تنش زدایی با عربستان در ابتدای سال جاری گرفته تا عضویت ایران در بریکس و شانگهای و مانور دادن بر روی دلارهای آزاد شده ایران در کره جنوبی و عراق. قیمت نفت هم در سال جاری روند خوبی داشت و بین 75 تا 90 دلار را تجربه کرد. اتفاقاتی هم افتاد که موجب شد بایدن سیاست‌های سهل‌گیرانه تر تحریمی را در مورد ایران اعمال کند. از سوی دیگر صادرات نفت ما هم رکورد 5 6 ساله خود را شکست و به 1.5 بشکه در روز رسید.
شقاقی می‌گوید هرچقدر به انتهای سال نزدیک شدیم، عامل مهم بیرونی یعنی بحث انتخابات آمریکا موثر تر شد. از سوی دیگر این فنر دلار را دولت با مداخله در بازار و پمپاژ اخبار مثبت فشرده نگه داشته بود. تلاش این بود که اجازه ندهد فنر باز شود، اما تورم 40 درصدی به گونه ای بود که همه کارشناسان پیش بینی می‌کردند که این فنر آزاد شود و منتظر یک تکانه نا اطمینانی است.
قیمت دلار با تورم تعدیل شده است
این اقتصاد دان می‌گوید: این نااطمینانی امروز ایجاد شده و قیمت دلار خودش را با تورم تعدیل کرده است. کاری که دولت این مدت اجازه آن را نداده بود. برآوردها این بود که اگر دولت اجازه می داد دلار با تورم تعدیل شود، قیمت دلار امروز بین 55 تا 57 هزار تومان ثابت می‌ماند.
او می‌گوید ایراد فرزین رئیس بانک مرکزی این است که بازار آزاد را اصلا قبول ندارد. او یک مرکز مبادله راه اندازی کرده که با پمپاژ اخبار مثبت آن را مدیریت کرده اما می‌بینید که امروز این بازار از دستش خارج شده است.
شقاقی معتقد است هرچقدر به انتخابات آمریکا و به ویژه پیروزی احتمالی ترامپ و جمهوری‌خواهان نزدیکتر شویم، انتظارات تورمی هم شعله‌ورتر خواهند شد.
او می‌گوید انتظارات تورمی، واقعیت اقتصاد ایران را نشان می‌دهد. مثل عفونتی که خودش را با تب نشان می‌دهد، این انتظارات تورمی خودشان را در قیمت دلار نمایان می‌کنند.
شقاقی تاکید کرده ناترازی های اقتصاد کلان ایران ریشه های افزایش قیمت ارز هستند.
او به رویکرد دولت در مواجهه با افزایش قیمت ارز انتقاد کرده و می‌گوید: دولت زمانی که قیمت دلار ثابت است یا پایین می‌آید، حرفی از «دلار تلگرامی» نمی‌زنند، اما به محض اینکه قیمت دلار بالا می رود می‌گوید این قیمت دلار تلگرامی است. الان قیمت نزدیک به 58 هزار تومان رسیده . اینها واقعیت امسال است.
شقاقی وضعیت ارز در سال آینده را پیش‌بینی کرده و گفته: اگر سال آینده این تورم ادامه پیدا کند، شرایط وخیم تر خواهد شد. اگر این موتورهای تورمی روشن باشند، و نتوانیم ناترازی‌ها را مهار کنیم، روند صعودی ادامه خواهد داشت.
این اقتصاد دان تاکید کرده دلار و تورم رابطه مستقیم با هم دارند. وقتی تورم هست، به دلار فشار می‌آورد و وقتی دلار بالا می‌رود، تورم تشدید می شود. شرایط تورمی سال آینده سخت‌تر خواهد بود.