به گزارش کیان آنلاین و به قلم مونا حاجی علی اصغر، ورود استارتاپ ها به بازار سرمایه ایران به عنوان یک تحول کلیدی در اقتصاد دیجیتال کشور، مسیر جدیدی را برای تأمین مالی، رشد و توسعه این کسب و کارهای نوآورانه باز کرده است. این تحول که با عرضه اولیه سهام شرکت هایی همچون تپسی و مراحل آماده سازی دیجی کالا برای ورود به بورس آغاز شد، نشان دهنده گذار از دارایی های فیزیکی به دارایی های ناملموس نظیر برند، داده و فناوری است.
در سال های اخیر، روند ورود استارتاپ ها به بازار سرمایه ایران، به‌عنوان یکی از مهم ترین تحولات در اقتصاد دیجیتال کشور، شکل جدی تری به خود گرفته است. این تحول، هم‌زمان با رشد قابل توجه زیست بوم فناوری و نوآوری در ایران، بیانگر آغاز دوره‌ای تازه در نگاه به ارزش گذاری بنگاه ها و ابزارهای تأمین مالی است.
از تپسی تا دیجی کالا؛ آغاز مسیری متفاوت
عرضه اولیه سهام شرکت تپسی در تابستان ۱۴۰۱ به‌عنوان اولین استارتاپ دیجیتال در بازار دوم فرابورس، آغازگر رسمی این مسیر بود. علیرغم چالش هایی چون ابهام در مدل‌های درآمدی، تفاوت با شرکت های سنتی و تردید فعالان بازار، ورود تپسی نقطه عطفی در تغییر رویکرد بورس به شرکت های فناوری محور بود.
اکنون دیجی‌کالا، بزرگ ترین شرکت تجارت الکترونیک ایران، با طی مراحل مختلف پذیرش، در آستانه عرضه اولیه قرار دارد. دیجی‌کالا طی سال های اخیر با انتشار صورت های مالی حسابرسی‌شده، ارتقاء سطح شفافیت، و ساختاردهی به مدل حکمرانی شرکتی، خود را برای حضور در بازار سرمایه آماده کرده است.
علاوه بر این دو شرکت، شرکتهای دیگری نیز در مراحل مختلف بررسی امکان ورود به بورس یا جذب سرمایه از بازارهای رسمی قرار دارند. این موج تازه نشان می دهد که بازار سرمایه به تدریج در حال پذیرش گونه‌ای جدید از شرکت‌هاست که نه دارایی‌های فیزیکی، بلکه “دارایی‌های ناملموس” مثل برند، داده، تکنولوژی و مشتری وفادار را در اختیار دارند.
تحول در ارزش‌گذاری؛ عبور از کارخانه به فکر و فناوری
یکی از مهم‌ترین الزامات ورود استارتاپ ها به بازار سرمایه، بازنگری در الگوهای سنتی ارزش‌گذاری است. در گذشته، شرکت‌هایی با دارایی‌های ثابت همچون زمین، ساختمان و ماشین آلات، ملاک اصلی تحلیلگران و سرمایه گذاران بودند. اما در دنیای امروز، مزیت رقابتی و ارزش اقتصادی بسیاری از شرکت‌ها، در سرمایه انسانی، الگوریتم ها، سهم بازار دیجیتال و توان خلق نوآوری نهفته است.
این تحول نیازمند پذیرش روش های نوین ارزش‌گذاری از جمله مدل جریان نقدی تنزیل‌شده (DCF) مبتنی بر رشد آینده، تحلیل پلتفرم‌ها، و حتی ارزیابی سرمایه فکری است. موفقیت این نگرش، وابسته به ارتقاء سطح دانش و ابزارهای تحلیلی بازیگران بازار، به‌ویژه نهادهای مالی و ناظر است.
فرصت ها و الزامات پیش رو
ورود استارتاپ ها به بازار سرمایه ایران می‌تواند مزایایی بزرگ برای دو سوی این بازار به همراه داشته باشد: برای استارتاپ ها، امکان تأمین مالی شفاف، جذب سرمایه‌گذار بلندمدت و افزایش اعتماد عمومی؛ و برای بازار سرمایه، تعمیق و جوان سازی ترکیب شرکتهای پذیرفته‌شده، جذب سرمایه‌گذاران تازه‌نفس، و حرکت به‌سوی اقتصاد آینده‌نگر.
با این حال، موفقیت این مسیر نیازمند اصلاحات جدی در فرآیندهای پذیرش، فرهنگ‌سازی درباره سرمایه‌گذاری جسورانه، و بازنگری در رویکردهای سنتی نظارتی است.
جمع بندی
از تپسی تا دیجی‌کالا، و از دارایی‌های فیزیکی تا سرمایه فکری، بازار سرمایه ایران در حال تجربه تحولی بنیادین است. مسیری که اگر با درایت سیاست‌گذاران، همراهی نهادهای بازار و جسارت کارآفرینان پی گرفته شود، می‌تواند راه را برای حضور نسل جدیدی از شرکت‌ها در بورس و توسعه اقتصادی پایدار در بستر فناوری هموار کند.