به گزارش کیان آنلاین- گروه نفت و انرژی- الهام زادمهر- اگر بخواهیم در مورد سوآپ توضیحی کلی و قابل فهم بیان کنیم باید بگوییم که؛ سوآپ در تجارت گاز طبیعی به عنوان یکی از روش‌های صادرات، ترانزیت و انتقال این منبع انرژی شناخته می‌شود که در آن، مقدار مشخصی گاز از یک مبدأ وارد کشور می شود و سپس به ازای همان میزان، گاز طبیعی در مقصد به خریدار یا گیرنده تحویل داده می‌شود. کشوری که گاز را سوآپ می‌کند، از این طریق هزینه‌ای را به عنوان حق سوآپ دریافت می‌کند.
مهم ترین مزیت سوآپ را می توان اثبات امنیت و توانایی کشور در انتقال انرژی دو کشور مختلف دانست. سوآپ با ترانزیت و انتقال گاز با خط لوله تفاوت هایی دارد. در انتقال گاز از طریق سوآپ همانند ترانزیت، از خط لوله استفاده می‌شود اما بر خلاف ترانزیت، سوآپ توسط چند کشور همسایه امکان‌پذیر است. در سوآپ کشور واسطه می‌تواند انرژی دریافتی از کشور مبدا را به مصرف داخلی خودش برساند و سپس به همان میزان از انرژی خود را به کشور مقصد بدهد؛ اما در دیگر فصول سال که چندان نیازمند این انرژی نیست. ترانزیت هزینه‌بر است و سوآپ برای صادرکنندگان انرژی منطقی‌تر خواهد بود. ذکر این نکته که تحریم‌ها سدی بر راه سوآپ نیست و می توان با وجود تحریم نیز به راحتی نقش سوآپ بودن اجرایی گردد .
تاریخچه سوآپ گازی در کشورمان به توافق سال ۲۰۰۴ با آذربایجان برمی‌گردد. طبق این قرارداد ۲۵ ساله، ایران متعهد شد تا معادل گاز دریافتی از آذربایجان، به جمهوری نخجوان گاز تحویل دهد. حجم این سوآپ در سال ۲۰۱۷ بالغ بر ۰.۶ میلیارد مترمکعب بوده است.
ایران یکی از طولانی ترین مرزها را در آسیای غربی دارد. کشورمان با عراق، افغانستان، ترکیه، آذربایجان، پاکستان، ارمنستان، ترکمنستان خط مرزی خاکی مشترک دارد؛ در خط مرزی دریایی نیز عمان، قطر، کویت، امارات، بحرین و عربستان با ایران دارای مرز مشترک هستند. در واقع موقعیت راهبردی کشورمان در منطقه ای که به عنوان شاهراه ترانزیتی شناخته می شود، دال بر این امر است که ایران می تواند با ایفای نقش کلیدی از پتانسیل بی نظیر خود برای نقل و انتقال انرژی استفاده کند.
دیپلماسی انرژی نیازمند اهتمام ویژه دولتمردان
حرکت دولت به سمت فعال کردن دیپلماسی انرژی، این نوید را می دهد که کشورمان به جایگاهی که شایسته آن است، فارغ از تحریم های صورت گرفته، دست یابد.
طی یک سال گذشته، با تلاشهای دولت، قراردادهایی دوجانبه و چندجانبه با کشورهای همسایه امضاء شد.
در بین این قراردادها، قراداد سوآپ گاز ترکمنستان، ایران و آذربایجان که در هفتم آذر سال گذشته به امضاء رسید به چشم می خورد.
بر اساس اظهارات وزیر نفت، در قرارداد سه‌جانبه سوآپ گاز ترکمنستان، ایران و آذربایجان، سالانه کشورمان نزدیک به ۱.۵ تا ۲ میلیارد متر مکعب گاز را از ترکمنستان در منطقه سرخس دریافت می‌کند و در منطقه آستارا به آذربایجان تحویل می‌دهد. گاز دریافت شده از ترکمنستان داخل کشور به مصرف استان‌های خراسان رضوی، جنوبی، شمالی و گلستان و سمنان می‌رسد و به ازای همان میزان گاز تولید شده در ایران، به جمهوری آذربایجان تحویل داده می‌شود.
چگونه ایران می‌تواند از روسیه استفاده کند؟
به گزارش کیان آنلاین، ایران با توجه به شرایط خاص راهبردی و همسایگی با چندین کشور منطقه و با داشتن زیرساخت های مناسب برای ترانزیت و همینطور دارا بودن منابع عظیم گازی، موقعیت بی نظیری به عنوان کشوری که پتانسیل سوآپ دارد را به خود اختصاص داده است. این امر به خودی خود می تواند ضامن امنیت انرژی و ارزآوری برای کشورمان باشد.
اما اکنون که روسیه در تحریم قرار دارد و صادرات گاز این کشور به کندی صورت می گیرد، راه های دیگری را برای فرار از تله تحریم جستجو می کند. با توجه به اینکه صادرات گاز از طریق خطوط لوله صورت می گیرد، پیدا کردن بازارهای جدید برای مسکو به جای اروپا کار ساده ای نیست. بنابراین ایران می تواند به عنوان گزینه ای مناسب برای انتقال گاز روسیه مطرح باشد.
سیدحمید حسینی رئیس اتحادیه صادرکنندگان نفت و گاز و پتروشیمی در گفت و گو با خبرگزاری برنا، گفت: باید تلاش کنیم گاز را با قیمت خوبی از روس ها بخریم تا بتوانیم با قیمت قابل قبولی بفروشم.
رئیس اتحادیه صادرکنندگان نفت و گاز و پتروشیمی در رابطه با مزایای سوآپ یا خرید و بازصادرات گاز روسیه توسط کشورمان گفت: ما باید حتی الامکان از موقعیت جغرافیایی کشورمان بهره ببریم. سوآپ یا ترانزیت گاز روسیه قطعاً برای کشورمان یک مزیت محسوب می شود.
حسینی افزود: اگر بتوانیم گاز روسیه را بخریم و خودمان آن را به فروش برسانیم، مزیت بیشتری برایمان دارد. الان این کار را ترکیه انجام می دهد. گاز روسیه را می خرد و به اروپا صادر می کند.
وی در ادامه گفت: ما در برخی ماه های سرد سال مجبور می شویم واحدهای پتروشیمی، سیمان و… را تعطیل کنیم. می توانیم از گاز روسیه برای رفع ناترازی صنایع و نیروگاه‌ها استفاده کنیم که ضرر ارزی بسیار زیادی به کشور وارد می‌شود و از این نظر نیز خرید گاز روسیه برایمان مزیت دارد.
رئیس اتحادیه صادرکنندگان نفت و گاز و پتروشیمی در ادامه با اشاره به فرصت صادراتی ترکیه و عراق گفت: همچنین با استفاده از گاز روسیه می توانیم قرارداد گازی ترکیه و عراق را تمدید کنیم و به باز صادرات گاز بپردازیم. حتی امکان افزایش گاز صادراتی به ترکیه و عراق هم وجود دارد.
حسینی به کاهش هزینه‌های ترانزیت نیز اشاره کرد و گفت: استفاده از گاز روسیه در شمال کشور نیاز ما را به انتقال گاز از جنوب به شمال از بین میبرد و حتی الامکان هزینه های انتقال و هدررفت انرژی کاهش می یابد. روسها در صنعت نفت و گاز پیشرفت های خوبی داشته اند. آنها ادعا دارند که 5 برابر کره زمین لوله کشی گاز انجام داده اند.
