کیان آنلاین – رایان حسینی: بازار بورس ایران به دلایل مختلف جذابیتی برای یک سرمایه‌گذار خارجی ندارد. زیرساخت‌های بورس مناسب فعالیت خارجی‌ها نیست؛ سایت بورس تهران بعضا با آپ‌های خارج از کشور قابل دسترسی نیست؛ بانک‌های ایران به سوئیفت متصل نیستند و در نتیجه نقل و انتقال پول به خارج برای یک سرمایه‌گذار خارجی امکان‌پذیر نیست؛ نوسانان قیمت دلار بسیار بالاست و خارجی‌ها برای ورود به چنین بازار عجیبی باید بیش از حد ریسک‌پذیر و ماجراجو باشند.
در چنین شرایطی حضور یک سرمایه‌گذار خارجی در بورس تهران بسیار عجیب است. کیان آنلاین پیش از این گزارشی درباره شرکتی به نام «آمتلون کپیتال» منتشر کرد و نشان داد نگاه این شرکت درباره بورس ایران چگونه است. در این گزارش روایت «ماسیج ویتال» مدیر همین شرکت خارجی درباره ریسک‌های ژئوپلتیکی و تاثیر آن بر بازار بورس ایران نوشته شده است؛ روایتی که برای فعالان بازار بورس ایران بسیار جذاب است.
بورس تهران از نظر تنها سرمایه‌گذار خارجی
آمتلون یک صندوق سرمایه‌گذاری مشترک است که در اروپا به ثبت رسیده و مجوز خرید و فروش سهام در بورس اوراق بهادار تهران را دارد. ماسیج ویتال گفته «بورس تهران بزرگترین بورسی است که تا به حال کسی نام آن را نشنیده است. حدود ۶۰۰ شرکت بورسی از بیش از ۵۰ صنعت مختلف در این بازار حضور دارند، بنابراین بورس ایران، با قیمت نفت کار نمی‌کند. ارزش این بازار حدود ۲۵۰ میلیارد دلار است و این نقدینگی مناسبی است؛ بنابراین اگر ایران به درستی در بازار‌های مالی جهانی و بدون هیچ تحریمی ادغام می‌شد، قطعاً یکی از اعضای بازار‌های نوظهور MSCI یا بزرگترین عضو شاخص‌های بازار‌های مرزی MSCI می‌بود.»
او معتقد است مشکلاتی که عمدتاً مربوط به تحریم‌ها و کنترل سرمایه است، سرمایه گذار خارجی در این بازار وجود ندارد.
برخلاف گفته سپرده گذاری مرکزی ایران که از حضور رسمی سرمایه گذاران آمریکایی در بازار بورس خبر داده، سویتال گفته از سال ۲۰۱۶ که کار با ایران قانونی شده هیچ آمریکایی‌ها نمی‌توانند در این بازار سرمایه‌گذاری کند. ویتال درباره نحوه دسترسی یک خارجی به وب سایت بورس تهران گفته: گاهی اوقات آی پی‌های سایت بورس تهران از خارج قابل دسترسی نیست در نتیجه ما از خدمات محلی در ایران برای این منظور استفاده می‌کنیم که روش بسیار مناسبی برای ارائه داده‌ها دارند.
او گفته این شرکت‌های خدمات بورسی داخلی نه تنها قیمت‌های سهام را دراختیار آن‌ها قرار می‌دهند بلکه یک پایگاه داده خوب از درآمد‌های تاریخی، درآمد‌های فصلی، داده‌های فروش ماهانه، اعلامیه شرکت‌ها و نمودار‌های ارزیابی در اختیار آن‌ها قرار می‌دهند.
ویتال گفته این خدمات در ایران موجود است و کافیست مشترک یکی از این شرکت‌های سروریس بورسی شوید. او گفته دفتری با سه تحلیلگر بورسی تمام وقت در تهران دارند که در انجام کار‌ها به شرکت او کمک می‌کنند، چون برخی کار‌ها در ایران را فقط به صورت دستی باید انجام داد.
بیشتر بخوانید:
تفسیر تنها سرمایه‌گذار خارجی بورس تهران از تاثیر جنگ غزه بر بازار سهام ایران
این سرمایه‌گذار خارجی درباره کار‌هایی که به صورت دستی دربازار بورس ایران باید انجام شود گفته به عنوان مثال، شرکت‌ها سود سهام بسیار بالایی می‌پردازند و بازده سود سهام در بازار بسیار بالا است اما سعی می‌کنند تا زمانی که ممکن است این سود را پرداخت نکنند، زیرا نرخ بهره بالاست؛ بنابراین شما در واقع باید آن‌ها را تعقیب کنید تا به شما پول بدهند. شما با آن‌ها تماس می‌گیرید تا برای مواردی مانند این فکس بفرستند، بنابراین به کسی نیاز دارید که این پیگیری‌ها را از طرف شما انجام دهد.
او می‌گوید اقتصاد ایران بزرگ نیست. «در واقع اقتصاد ایران در مقایسه با اینکه چقدر می‌توانست بزرگ باشد، در مقایسه با جمعیت ۹۰ میلیونی در کشوری با بزرگترین ذخایر ترکیبی نفت و گاز در جهان و اقتصادی توسعه یافته و متنوع، اقتصاد نسبتا کوچکی دارد. با این حال آن‌ها به لطف چندین دهه تحریم، چاره‌ای نداشتند جز اینکه تمام بخش‌های مختلف اقتصاد را توسعه دهند.
این سرمایه‌گذار خارجی بازار بورس ایران برای توضیح چرایی کوچک بودن اقتصاد ایران می‌گوید تولید ناخالص داخلی ایران حدود ۲۰۰ میلیارد دلار است. حالا این را با ترکیه نگاه مقایسه کنید که از نظر جمعیت و وسعت جغرافیایی کشوری مشابه ایران است، اما منابع طبیعی ندارد. ترکیه حدود ۸۰۰ تا ۹۰۰ میلیارد دلار تولید ناخالص داخلی دارد. همین را با عربستان سعودی مقایسه کنید که هیچ صنعت دیگری به جز نفت و برخی پتروشیمی‌ها ندارد، اما تولید ناخالص داخلی در آنجا حدود یک تریلیون دلار است؛ بنابراین در یک سناریوی فوق‌العاده خوش‌بینانه و بسیار مثبت، اگر همه چیز برای ایران خوب پیش برود، ایران می‌تواند ترکیبی از این دو باشد و تولید ناخالص داخلی اش چیزی بین ۱.۸ تا ۲ تریلیون دلار شود.
او در توجیه سرمایه گذاری در بازار بورس ایران گفته بنابراین وضعیت صعودی اقتصاد ایران، هشت برابر وضعیت فعلی است؛ بنابراین این پتانسیلی است که در بازار وجود دارد. علاوه بر این، هنگامی که کشور شروع به باز شدن کند، بدیهی است که باید انتظار ورود سرمایه زیادی به بازار را داشته باشیم. در حال حاضر فقط سرمایه داخلی در بازار بورس است و در نتیجه، چون سرمایه کافی وجود ندارد، دارایی‌های محلی در سطوح بسیار پایین ارزش گذاری می‌شوند.
ویتال گفته بنابراین چیزی که ما در بازار می‌بینیم این است که ما سهام را با چهار تا پنج برابر سود خالص آینده می‌خریم و این درآمد‌ها در حال رشد هستند، آن‌ها سود سهام می‌پردازند. میانگین یا متوسط بازده سود سهام برای ۱۰۰ شرکت برتر احتمالا نزدیک به ۱۵ درصد است. او گفته ریسک سرمایه‌گذاری در بازار سهام ایران، بسیار محدود است.
او با اشاره به ماهیت بازار بورس ایران به بلومبرگ گفته بازار سهام در ایران توسط سرمایه گذاران خرد هدایت می‌شود. ۹۰ درصد معاملات روزانه توسط خرده فروشی‌ها انجام می‌شود. بنابراین، من می‌توانم بگویم بازار سهام ایران بسیار احساسی است. اساساً این افراد هستند که جهت قیمت سهام را هدایت می‌کنند.
ویتال به نحوه سرمایه‌گذاری ایرانی‌ها در بازار‌های مختلف هم اشاره کرده و گفته در ایران چندین کلاس دارایی برای سرمایه‌گذاران خرد وجود دارد که مهمترین آن املاک است، اما چون قیمت بالایی دارد، همه نمی‌توانند در آن ورود کنند. با این حال ایرانی‌ها اگر پول کمی هم داشته باشند، با آن ملک می‌خرند. من شنیدم ۳۰ درصد آپارتمان‌های تهران خالی است، چون اساسا آن را به عنوان پس انداز خریداری کرده اند و حتی اجاره هم نمی‌دهند.
او با تعجب گفته توجه داشته باشید قیمت آپارتمان در شمال تهران بسیار بالاست و هر متر آپارتمان ممکن است به ده هزار دلار هم برسد بنابراین یک آپارتمان صد متری ممکن اسن یک میلیون دلار ارزش داشته باشد؛ بنابراین املاک، کلاس دارایی شماره یک ایرانی‌هاست.
این سرمایه‌گذار خارجی در بازار بورس ایران، خودرو را کلاس دارایی شماره دو خوانده و می‌گوید: خودرو‌های دسته دوم با تورم افزایش قیمت دارند و، چون تولید داخلی کمتر از میزان تقاضاست، قیمت همیشه رو به افزایش است.
او گفته کلاس دارایی سوم، ارز است. هر ایرانی در واقع یک معامله‌گر ارز است و در نتیجه اینکه چه اتفاقی برای دلار می‌افتد، برای همه بازار‌ها مهم است.
شباهت بازار سهام ایران با چین
بلومبرگ سوالی درباره شباهت بازار ایران با بازار چین پرسیده است. این رسانه توضیح داده که ایده آپارتمان‌های خالی و سرمایه گذاری سوداگرانه مردم در بازار ملک، شبیه به اتفاقی است که در چین رخ داده است. در چین نقدیندگی بالایی جود دارد که به خاطر نوع اقتصاد این کشور، به دام افتاده و در جال چرخش است. این رسانه قبلا درباره نقدیندگی بالای چینی‌ها در گزارشی با عنوان «توپ بزرگ پول چین» توضیج داده بود که به دلیل کنترل بالای سرمایه در این کشور، گیر افتاده است.
بلومبرگ می‌گوید شاید نمونه ایران با چین شبیه باشد که در عین حال که سرمایه کافی وجود ندارد، پس‌انداز‌های مردم زیاد است، اما مردم قادر به خارج کردن آن از اقتصاد کشورشان نیستند.
ویتال در توضیح می‌گوید قبلا تصور مشابهی نسبت به اقتصاد ایران داشته، اما دو سال اخیر به دلیل تحریم‌ها وضعیت برای ایرانیان واقعا سخت بوده است. وقتی تحریم‌ها در سال ۲۰۱۸ مجدداً اعمال شدند، صدمه‌ای به تولیدات وارد نکردند، صدمه‌ای به صادرات و شرکت‌ها وارد نکردند. منظورم این است که مردم همیشه راهی پیدا می‌کنند. منظورم این است که شرکت‌هایی که در منطقه صادرات دارند، واقعاً تحت تأثیر تحریم‌ها قرار نگرفته‌اند، صادرکنندگان بزرگی که قبلاً محصولات را به ژاپن می‌فرستادند شاید تحت تأثیر قرار گرفتند، اما مسیر‌ها و تولیدکنندگان دیگری پیدا کردند.
تاثیر تحریم بر بورس ایران
او گفته تحریم‌ها باعث یک چیز شد و آن نوسان‌های ارزی بود؛ بنابراین با کاهش شدید ارزش ریال، تولیدکنندگانی که هزینه‌های ریالی داشتند، تولیدشان را یا به ارز می‌فروختند یا با قیمت‌های مرتبط با برخی معیار‌های منطقه‌ای که به ارز محاسبه می‌شوند. در نتیجه حاشیه سود آن‌ها در واقع افزایش یافت.
این سرمایه‌گذار خارجی در بازار ایران می‌گوید نکته جالب این است که بالاترین رشد درآمدی که در دو سال گذشته شاهد بوده ایم، یک سال پس از تحریم‌های ۲۰۱۸ بوده است. این دیوانه کننده است. حالا چه کسانی از تحریم‌ها آسیب دیدند؟ خب، خانوارها. قدرت خرید آن‌ها به شدت کاهش یافت، اما آن‌ها توانستند زنده بمانند و در واقع بسیار جالب بود که آن‌ها به خوبی مقاومت کردند؛ و این به خاطر پس اندازی است که خانوار‌های ایرانی داشتند. من مطمئن نیستم که وضعیت در حال حاضر چگونه است، چون این پس‌انداز‌ها در طول دو سال گذشته کاهش یافته، زیرا آن‌ها فقط مجبور بودند آن را خرج کنند. اما بله، این چیزی است که به آن‌ها کمک کرد تا از تورم جان سالم به در ببرند.
ماسیج ویتال به بلومبرگ گفته نسبت به تغییرات در ایران خوشبین است و همین عامل سرمایه‌گذاری او در بازار پر مخاطره و پر نوسانی نظیر بازار سهام ایران شده است.
او گفته ایران در همه سازمان‌هایی مانند بریکس، سازمان همکاری شانگهای و … عضو می‌شود، اما این تغییری در وضعیت ادغام آن‌ها در سیستم‌های مالی جهانی ایجاد نمی‌کند، زیرا این‌ها فقط سازمان‌های سیاسی هستند. اما یک عامل بزرگ دیگر وجود دارد که مسیر ایران را در آینده هدایت می‌کند و آن جمعیت است.
ویتال گفته ۹۰ میلیون نفر در ایران زندگی می‌کنند و دو سوم آن‌ها بعد از انقلاب سال ۷۹ متولد شده‌اند، بنابراین واقعاً نمی‌توانند با هیچ شعار انقلابی ارتباط برقرار کنند. آن‌ها دیدگاه خاص خود را برای کشور دارند؛ و این همان روندی است که در کشور‌های دیگر مانند عربستان سعودی اتفاق می‌افتد.
او گفته عربستان سعودی در حال آزادسازی بسیاری از حوزه‌های زندگی است. این تصمیم بسیار خوبی است، اما فکر می‌کنم که آن‌ها در واقع هیچ انتخاب دیگری ندارند، زیرا هر کشوری که ما در مورد آن صحبت می‌کنیم، در نهایت می‌خواهد در قدرت بماند؛ بنابراین آن‌ها باید خود را طوری تنظیم کنند که اساساً جمعیت خود را خوشحال کنند؛ بنابراین آن‌ها باید تغییر کنند و این باعث حرکت کشور‌ها می‌شود.
ویتال به اعتراضات زنان در سال گذشته اشاره کرده و گفته این‌ها همه کشور را تغییر می‌دهد، حتی اگر بلافاصله قابل مشاهده نباشد، اما یک نیروی عظیم است و من فکر می‌کنم این روی جهت‌گیری کشور نیز تأثیر می‌گذارد.