کیان آنلاین – شیوا سپهری: تحریم‌های روسیه در پی جنگ اوکراین فرصت‌های تجاری جدید را در منطقه اوراسیا ایجاد کرد. ایران یکی از کشور‌هایی است که به عنوان یک متحد استراتژیک در بلوک‌بندی‌های جهانی روابط خوبی با روسیه دارد با این‌حال تاکنون ایران نتوانسته ظرفیت در خور توجهی در واردات روسیه را اشغال کند. این درحالیکه است که هندوستان توانسته ظرفیت مبادالات خود با روسیه را بیش از دو برابر افزایش دهد.
کیان آنلاین در همین زمینه با جلیل جلالی‌فر عضو کارگروه میز روسیه در سازمان توسعه تجارت گفت‌وگو کرده است. او از مشکلات و چالش‌های تجارت ایران و روسیه به کیان آنلاین گفته است:
* روس‌ها از سال ۲۰۱۴ به صورت عملی به سمت ایران آمده است و خواهان توسعه روابط اقتصادی با ایران شده بودند، اما ما نتوانستیم از این فرصت‌های بزرگی که در بازار روسیه بود، به نحو شایسته‌ای استفاده کنیم. در بحث موافقتنامه اوراسیا نیز اگر تمایل روسیه نبود، شاید آن موافقتنامه نیز امضا نمی‌شد. با تاکید و حمایت روسیه ما در این قرارداد شرکت داده شدیم. این قرارداد از سال ۲۰۲۴ عملی خواهد شد.
* متوسط واردات بازار بزرگ اوراسیا ۲۹۴ میلیارد دلار است و عمده صادرات ایران تا پایان سال ۲۰۲۲ رقم ۱.۱ میلیارد دلار بود که نسبت به سال ۲۰۲۱ فقط توانستیم ۱۰۴ میلیون دلار صادرات‌مان را افزایش بدهیم. این عدد بسیار کمی است. اگر بخواهیم هزینه‌های سفر هیات‌های دولتی و اتاق‌های بازرگانی و نمایشگاه‌ها را حساب کنیم، می‌بینیم که هزینه‌های این تجارت نیز برای ما بسیار بالا بوده است و اگر برای این ۱۰۴ میلیون دلار اگر ۱۰ درصد سود یا ارزش افزوده در نظر بگیریم، حدود ۱۰.۴ میلیون دلار خواهد بود.
سرای تجاری ایرانیان در آستاراخان یک میلیون دلار هزینه برای ایران ایجاد کرد
* یکی از موراد ارتباطات، تاسیس سرای تجاری ایرانیان در آستراخان روسیه بود که همین سرای تجاری ناکارآمد در روسیه بالغ بر یک میلیون دلار هزینه برای ایران ایجاد کرد. از سال ۹۶ افتتاح شد و این ساختمان ۹۰۰ متر مربعی را ۵.۵ سال طول کشید تا تعمیر کنند. علت اینکه اینقدر طول کشید به این معنا است که در آن سوءاستفاده و فساد صورت گرفته است. دستگاه‌های نظارتی بایدبه این مساله ورود کنند و هر ارگان نظارتی که مایل باشد به این مساله ورود کند، شخصا حاضرم توضیح دهم.
تعلیق در ساخت راه‌آهن رشت به بندر کاسپین
* راه‌آهن رشت به بندر کاسپین که از اهمیت زیادی برای تجارت ایران و روسیه برخوردار است، هفت سال اجرای آن طول کشیده است. معاون وزیر راه و مدیرعامل شهرسازی و شرکت ساخت و توسعه زیربنا‌های حمل‌ونقل کشور که در دولت قبل نیز روی کار بوده است، مدام در مورد بهره‌برداری و راه‌اندازی این راه‌آهن وعده می‌دهد و هیچ یک از وعده‌ها نیز عملی نمی‌شود. پروژه طی این هفت سال هنوز تمام نشده است. قرار بر این بود که این پروژه با ۴۲۰ میلیارد تومان پایان یابد، اما الان دو هزار میلیارد تومان را نیز رد کرده است. همانطور که بی‌حجابی در نظام جرم است، دروغ نیز باید جرم باشد. یک مجری قانون وقتی پروژه را طبق موعد تحویل نمی‌دهد باید مورد سوال قرار بگیرد. یک خط ریلی ۴۲ کیلومتری چرا باید هفت سال به طول بینجامد؟
* تجارت با روسیه به دلیل نبود زیرساخت‌های کافی و وجود موانع صادراتی با اختلال جدی مواجه است. دولت‌های روحانی و رئیسی نتوانستند موانع صادراتی ما را رفع کنند. در ساختار اجرایی کشور هرکسی که تعهدی دارد، باید به آن به موقع عمل کند.
* در حال حاضر اتاق بازرگانی نقش بسیار مهمی در تسهیل فرآیند تجارت در بازار‌های هدف دارد؛ درحالیکه بحث ریاست آقای حسین سلاح‌ورزی بر اتاق بازرگانی بلاتکلیف باقی مانده است. مجلس شورای اسلامی که ایراد می‌گیرد، چرا با تعلل عمل می‌کنند؟ اگر آقای سلاح ورزی صلاحیت کافی را ندارد بدون تعارف برکنار کنند؟ اگر هم صلاحیت ایشان مشکلی ندارد، بلاتکلیفی چه معنایی دارد؟ حکم را بزنند تا هرچه سریع‌تر کار‌ها روی ریل بفتد. نیمی از تجارت مربوط به وظایفی است که اتاق‌های بازرگانی بر عهده دارند.
ترکیه بازار روسیه را از ایران ربود
* ترکیه در جریان جنگ روسیه و اوکراین با طرف مقابل نزاع یعنی اوکراین همکاری کرد. شرایط روابط دیپلماتیک ما با روسیه بسیار بهتر از ترکیه است، اما ترکیه در همین حین ۵ میلیارد دلار صادرات خود را در روسیه افزایش داد. هند که ۱۳.۵ میلیارد دلار مبادلات تجاری با روسیه داشت و آن را در طی یک سال به ۲۸ میلیارد دلار رساند، از کجا این کالا‌ها را عبور می‌دهد؟ چرا ایران نمی‌تواند مسیر عبور کالا‌های هند به روسیه باشد؟ دلیل این موضوع نبود زیرساخت‌ها و مشکلات گمرک و بندر‌ها است.
* ضعف ما در حمل و نقل ریلی بسیار زیاد است. مسئولان باید آمار‌های واقعی را از ما فعالان اقتصادی بگیرند و به امثال آقای میعاد صالحی در راه‌آهن نمره دهند. فعالان اقتصادی می‌توانند بگویند کدام سازمان خدمت می‌کند یا نه. چرا راه‌آهن قیمتش را متعادل نمی‌کند؟ الان دغدغه کل کشور واردات خودرو سواری است. یک نفر از نمایندگان مجلس نیست که بگوید لااقل چند فروند کامیون وارد کنید که حمل و نقل جاده‌ای تقویت شود و اقتصاد کشور نیز به تبع آن رشد کند؟
مسوله مهم در این شرایط ضرورت جذب سرمایه‌گذاری خارجی از سوی مناطق آزاد است؛ این در حالی است که مناطق آزاد دچار شوآف هستند. می‌گویند سرمایه‌گذاری خارجی جذب کرده‌ایم، اما در واقعیت خبری نیست. ثبت شرکت و گرفتن مجوز زمین برای دیوارکشی یا ساختمان در مناطق آزاد، مدت‌ها طول می‌کشد.
* در صورتیکه صادرات به روسیه افزایش یابد، با کمبود کشتی مواجه خواهیم. البته الان در این زمینه مشکل چندانی نداریم. رئیس کشتی‌رانی خزر و مدیر کریدور کشتی‌رانی جمهوری اسلامی و ریاست سازمان بنادر بهبود مدیریت را پیگیری کرده‌اند و خوشبختانه در این زمینه وضعیت نسبتاً خوبی داشته‌ایم. البته سازمان بنادر نیاز به حمایت مالی دولت دارد و دولت باید بودجه بدهد تا تجهیزات بنادر را نوسازی کند.