واژینیسموس یکی از اختلالات جنسی است که در آن عضلات واژن به طور غیرارادی و غیرقابل کنترل منقبض می‌شوند و مانع از برقراری رابطه جنسی یا معاینات پزشکی می‌گردند. این اختلال می‌تواند تأثیرات منفی زیادی بر کیفیت زندگی جنسی و روابط زناشویی افراد بگذارد. در این گزارش به بررسی کامل این اختلال، علل، علائم و راه‌های درمان واژینیسموس چیست آن پرداخته‌ایم.
تعریف واژینیسموس
واژینیسموس به انقباض غیرارادی عضلات واژن گفته می‌شود که باعث درد و مشکل در دخول جنسی می‌شود. این انقباضات می‌توانند از خفیف تا شدید متغیر باشند و برای افراد مبتلا مشکلات جدی در فعالیت‌های جنسی یا معاینات پزشکی ایجاد کنند. به عبارت دیگر، این اختلال باعث می‌شود که فرد نتواند به راحتی و بدون درد وارد رابطه جنسی شود و در برخی موارد حتی معاینات پزشکان نیز با مشکل روبرو خواهد شد.
علل واژینیسموس
واژینیسموس می‌تواند به دلایل مختلف روانی و فیزیکی به وجود آید. برخی از مهم‌ترین علل این اختلال عبارتند از:
علل روانی
مسائل روانی و عاطفی مانند استرس، اضطراب و ترس از درد می‌توانند باعث بروز واژینیسموس شوند. بسیاری از افراد که به این اختلال مبتلا می‌شوند، ممکن است تجربیات جنسی منفی یا سوءاستفاده‌های گذشته را در ذهن داشته باشند که بر احساسات و واکنش‌های جسمی آن‌ها تأثیر می‌گذارد. اضطراب‌های روانی می‌توانند به شکل انقباض غیرارادی عضلات واژن خود را نشان دهند.
علل فیزیکی
واژینیسموس همچنین ممکن است به علت مشکلات فیزیکی مانند التهاب، عفونت‌ها، یا آسیب‌های جسمی به ناحیه واژن ایجاد شود. به عنوان مثال، بعد از زایمان یا برخی جراحی‌ها، زنان ممکن است دچار این مشکل شوند. همچنین بیماری‌های مقاربتی یا خشکی واژن نیز می‌توانند علت‌های فیزیکی این اختلال باشند.
ترکیب علل روانی و فیزیکی
در برخی موارد، عوامل روانی و فیزیکی ممکن است در ایجاد واژینیسموس نقش داشته باشند. به عنوان مثال، ممکن است یک فرد به دلیل مشکلات فیزیکی مانند درد در ناحیه واژن احساس اضطراب کرده و این اضطراب باعث بروز انقباضات غیرارادی شود.
علائم واژینیسموس
افرادی که به واژینیسموس مبتلا هستند، ممکن است علائم مختلفی را تجربه کنند. مهم‌ترین علامت این اختلال، درد در هنگام دخول است، اما علائم دیگری نیز وجود دارند که می‌توانند نشان‌دهنده این اختلال باشند.
درد و مشکل در دخول
درد شدید هنگام برقراری رابطه جنسی یکی از رایج‌ترین علائم واژینیسموس است. این درد می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد و معمولاً با انقباضات عضلات واژن همراه است.
انقباض غیرارادی عضلات واژن
افراد مبتلا به واژینیسموس به طور ناخودآگاه دچار انقباض در عضلات واژن می‌شوند، که مانع از ورود عضو جنسی یا معاینه پزشک به داخل واژن می‌شود.
اضطراب در مواجهه با رابطه جنسی
افراد مبتلا به واژینیسموس ممکن است از برقراری رابطه جنسی اضطراب و ترس داشته باشند. این نگرانی‌ها ممکن است ناشی از تجربه‌های ناخوشایند گذشته یا ترس از درد در حین رابطه جنسی باشد.
مشکل در استفاده از تامپون
زنان مبتلا به واژینیسموس ممکن است در استفاده از تامپون یا دیگر وسایل مشابه دچار مشکل شوند، زیرا عضلات واژن نمی‌توانند به درستی باز شوند.
تشخیص واژینیسموس
تشخیص واژینیسموس معمولاً از طریق ارزیابی تاریخچه پزشکی فرد و انجام معاینات فیزیکی صورت می‌گیرد. پزشک ابتدا درباره علائم فرد، تجربیات جنسی، سابقه پزشکی و سایر عوامل مرتبط با اختلال سوالاتی را مطرح می‌کند. همچنین برای شناسایی علل فیزیکی، ممکن است از آزمایش‌های مختلف مانند معاینه واژن یا آزمایش خون استفاده شود.
درمان واژینیسموس
درمان واژینیسموس معمولاً نیازمند یک رویکرد چندوجهی است که شامل درمان‌های روان‌شناختی، فیزیکی و دارویی می‌شود. در این بخش به معرفی برخی از مهم‌ترین روش‌های درمانی پرداخته می‌شود:
درمان روان‌شناختی
یکی از روش‌های موثر در درمان واژینیسموس، مشاوره روان‌شناختی و درمان‌های شناختی-رفتاری (CBT) است. این روش‌ها به افراد کمک می‌کند تا ترس‌ها و نگرانی‌های خود را شناسایی کرده و تغییر دهند. مشاوره جنسی نیز می‌تواند به کاهش اضطراب‌ها و بهبود روابط جنسی کمک کند.
تمرینات فیزیکی
تمرینات خاصی برای آرامش و کشش عضلات کف لگن وجود دارد که به کاهش انقباضات عضلات واژن کمک می‌کند. یکی از این تمرینات، تمرینات کگل است که با تقویت عضلات کف لگن به فرد کمک می‌کند تا کنترل بیشتری بر عضلات واژن داشته باشد.
درمان‌های دارویی
در برخی موارد، پزشک ممکن است داروهایی مانند آرام‌بخش‌ها یا ضدافسردگی‌ها تجویز کند که به کاهش اضطراب و درد ناشی از واژینیسموس کمک می‌کند.
درمان‌های پزشکی
اگر علت فیزیکی برای واژینیسموس وجود داشته باشد، درمان‌های پزشکی مانند آنتی‌بیوتیک‌ها، هورمون‌درمانی یا حتی جراحی ممکن است مورد نیاز باشد.
آمار و شیوع واژینیسموس
آمارهای دقیق در مورد شیوع واژینیسموس در جوامع مختلف متفاوت است، اما طبق تحقیقات انجام شده، این اختلال جنسی در حدود ۵٪ تا ۷٪ از زنان در سراسر دنیا مشاهده می‌شود. با این حال، بسیاری از افراد مبتلا به این اختلال ممکن است به دلیل شرم و خجالت از درخواست کمک، از مراجعه به پزشک خودداری کنند. این امر باعث می‌شود که آمار دقیق این اختلال کمتر از میزان واقعی آن گزارش شود. لذا آموزش و آگاهی‌رسانی درباره واژینیسموس و چگونگی مقابله با آن می‌تواند کمک کند تا افراد بیشتری از درمان‌های موجود بهره‌مند شوند.
تأثیرات روان‌شناختی واژینیسموس
یکی از مهم‌ترین جنبه‌های واژینیسموس، اثرات روان‌شناختی آن است. فرد مبتلا به این اختلال ممکن است به تدریج از رابطه جنسی و نزدیکی با شریک زندگی خود اجتناب کند. این دوری می‌تواند موجب کاهش اعتماد به نفس و احساس ناراحتی از بدن خود شود. احساس ناتوانی در کنترل بدن، خصوصاً در موقعیت‌های جنسی، می‌تواند منجر به اضطراب و کاهش احساس امنیت شود.
از سوی دیگر، فشارهای اجتماعی و فرهنگی می‌توانند باعث شوند که افراد احساس کنند که باید به صورت “عادی” از جنبه‌های جنسی و رابطه‌ای خود لذت ببرند، حتی اگر مشکلاتی مانند واژینیسموس وجود داشته باشد. این فشارها می‌توانند موجب انزوا و اضطراب بیشتر در فرد شوند.
تأثیرات اجتماعی واژینیسموس
تأثیرات اجتماعی واژینیسموس ممکن است شامل مشکلات در روابط زناشویی، کاهش رضایت جنسی و حتی بروز مشکلات در سایر ابعاد زندگی مانند روابط خانوادگی و اجتماعی باشد. برای زوج‌هایی که از این اختلال رنج می‌برند، ممکن است مشکلاتی در برقراری ارتباط وجود داشته باشد. همچنین ممکن است این اختلال به طور غیرمستقیم بر روابط با دوستان، خانواده و همکاران نیز تأثیر بگذارد. افرادی که در روابط خود با مشکلات جنسی مواجه هستند، گاهی اوقات احساس می‌کنند که نمی‌توانند با دیگران درباره مسائل خود صحبت کنند و این می‌تواند منجر به احساس انزوا و ناتوانی اجتماعی شود.
روش‌های روان‌پزشکی و مشاوره جنسی
در کنار درمان‌های فیزیکی و دارویی، مشاوره جنسی و روان‌پزشکی نقش مهمی در درمان واژینیسموس دارند. این جلسات می‌توانند به فرد کمک کنند تا احساسات و نگرانی‌های خود را در محیطی امن و بدون قضاوت بیان کند. مشاوره جنسی به فرد و شریک زندگی‌اش کمک می‌کند تا مشکلات ارتباطی خود را در زمینه جنسی حل کنند و راه‌هایی برای برطرف کردن موانع موجود پیدا کنند.در این جا می توانیم به مشاوره مامایی لیلا علی آبادی اشاره کنیم که در این در کنار دیگر مشاورها تجربه موفقی دارندو می توانندبه شما برای درمان کمک کند.
نقش شریک زندگی در درمان واژینیسموس
نقش شریک زندگی در درمان واژینیسموس بسیار حیاتی است. برای بسیاری از زنان مبتلا به این اختلال، حمایت و درک شریک زندگی می‌تواند نقش مهمی در بهبود وضعیت داشته باشد. درک متقابل و همراهی شریک زندگی در روند درمان، به فرد کمک می‌کند تا احساس امنیت و راحتی بیشتری داشته باشد. با وجود حمایت عاطفی و روانی، فرآیند درمان می‌تواند موثرتر و راحت‌تر پیش برود.