کیان آنلاین– ایسنا نوشت: ، مجید عشقی در خصوص نگرانی‌های مربوط به خروج سیمان و فولاد از بورس کالا گفت: معامله کالاها در بورس کالا بر اساس قوانین و مقرراتی بوده که دولت‌های مختلف وضع کرده‌اند. بررسی‌های کارشناسی نشان می‌دهد خروج این محصولات از بورس کالا می‌تواند بازار این محصولات را متلاطم کند؛ از این رو تصمیمی در این خصوص گرفته نشده و موضوع خروج این محصولات از بورس کالا منتفی است.
وی ادامه داد: البته عده‌ای انتقاداتی به برخی از فرآیندها دارند و توصیه کرده‌ایم در جلسات کارشناسی اگر ایرادی به عرضه‌ها مطرح است مورد بررسی قرار گرفته و برطرف شود. اگر ایرادی در نحوه تعیین قیمت پایه وجود دارد نیز باید با همکاری دستگاه‌های ذی‌ربط، گاهی شورای رقابت، ستاد تنظیم بازار یا وزارت صمت برطرف شود. ایراداتی که مطرح می‌شود بعضا به علت نبود آشنایی این دوستان با مکانیزم‌های بازار سرمایه و بورس کالاست و خروج این محصولات از بورس کالا قطعا به التهاب بیشتر بازارها دامن خواهد زد.
تامین مالی ۷۵۰ همتی از بازار سرمایه تا پایان سال
رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار با خوش‌بینی به تامین مالی ۷۵۰ همتی از بازار سرمایه تا پایان امسال گفت: امیدواریم امسال تا پایان سال به عددی بیش از ۷۵۰ هزار میلیارد تومان تامین مالی در بازار سرمایه برسیم.
عشقی تصریح کرد: این سازمان بر اساس ماده ۲ قانون اوراق بازار اوراق بهادار وظایفی دارد. به‌طور کلی هدف سازمان بورس، حمایت از حقوق سهامداران و ساماندهی، حفظ و توسعه بازار سرمایه است. در دو سال اخیر، یکی از راهبردهای جدی ما توسعه سرمایه‌گذاری غیرمستقیم بود که در این حیطه سعی کردیم به طراحی و راه‌اندازی انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری بپردازیم.
وی ادامه داد: با انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری از جمله صندوق تضمین اصل سرمایه و صندوق بازنشستگی تکمیلی و… سبد ابزارهای سرمایه‌گذاری غیرمستقیم تکمیل‌شده؛ حدود ۵۰ درصد معاملات روزانه بازار مربوط به صندوق‌های سرمایه‌گذاری است. یعنی سهامداران به جای خرید مستقیم سهام اقدام به سرمایه‌گذاری از طریق صندوق‌ها می‌کنند.
رئیس سازمان بورس با بیان اینکه سرمایه‌گذاری غیرمستقیم مزایای زیادی دارد؛ گفت: اولین مزیت کاهش هزینه معاملات در بازار سرمایه است؛ البته که این موضوع تضاد منافعی برای عده‌ای ایجاد کرده است. همچنین این اقدام باعث شده مدیران صندوق‌ها در بازار سرمایه بهتر کار کنند و غیرحرفه‌ای‌ها از طریق این صندوق‌ها در بازار سرمایه فعالیت کنند. عده‌ای هم که از فعالیت صندوق‌های سرمایه‌گذاری ناراضی هستند عمدتا کسانی هستند که از طریق اغوای حقیقی‌ها ارتزاق می‌کردند.
ابزارهای تامین مالی بازار مسکن
عشقی در خصوص ابزارهای تامین مالی بازار مسکن اظهار کرد: یکی از ابزارها، ابزارهای سرمایه‌گذاری در بازار مسکن است. معتقدیم سهم ابزارهای تامین مالی در بازار مسکن بسیار کمرنگ است و باید در این حوزه بیشتر تلاش کرد. در بخش اول فعالیت‌مان، صندوق‌های املاک و مستغلات را تعریف و راه‌اندازی کردیم و صندوق‌های متعددی هم در دست راه‌اندازی است. بخش دوم فعالیت ما کمک به هدایت منابع به سمت تولید مسکن است که این هدف را با ابزار سلف مسکن محقق می‌کنیم.
وی ادامه داد: این اوراق به مراحل نهایی رسیده و نظرخواهی از تمام ذی‌نفعان انجام شده و دستورالعمل اوراق سلف مسکن به‌زودی نهایی خواهد شد و از طریق این ابزار خواهیم توانست منابع را به‌طور مستقیم به سمت تولید مسکن هدایت کنیم. با توجه به مذاکراتی که با ذی‌نفعان این حوزه و انبوه‌سازان داشتیم، استقبال خوبی هم از این ابزار صورت خواهد گرفت.
رئیس سازمان بورس ادامه داد: بحث بعدی افزایش کیفیت خدمات به سرمایه‌گذاران است. زمانی که با اوج مراجعه مردم به نهادهای مالی مواجه بودیم، سبدگردان‌ها و کارگزاری‌ها نتوانستند خدمات لازم را به‌موقع به سرمایه‌گذاران ارائه کنند و صف‌های طویلی در کارگزاری‌ها شکل گرفت. البته با توسعه سامانه‌های الکترونیکی این مشکل برطرف شد.
عشقی با بیان اینکه انحصاری در نهادهای مالی ایجاد شده بود که بعضا تا ۱۳ سال مجوز جدیدی در حوزه آن نهاد مالی ارائه نشده بود، افزود: در دو سال گذشته بالغ بر ۲۰۶ نهاد مالی اعم از کارگزاری، سبدگردان، صندوق سرمایه‌گذاری و… مجوز دریافت کرده‌اند. جهت‌گیری کلی ما هم به این سمت بوده که سرمایه‌گذاری غیرمستقیم را ترویج کنیم.
وی افزود: مانده دارایی صندوق‌های سهامی از ۴۵ هزار میلیارد تومان به بالای ۱۰۰ هزار میلیارد تومان رسیده؛ دارایی تحت مدیریت سبدگردان‌ها نیز از ۴۵ هزار میلیارد تومان به بالای ۱۰۰ هزار میلیارد تومان رسیده و این نشان‌دهنده آن است که نقش نهادهای مالی در بازار سرمایه در حال افزایش است. ما انحصارها را شکستیم و قفل مجوز صدور نهادهای مالی شکسته شد. در دو سال گذشته بالغ بر ۱۰ مجوز کارگزاری صادر شده و همه این مجوزها از طریق درگاه ملی صدور مجوزها صادر شده است. سازمان بورس به عنوان یکی از سازمان‌های پیشگام در این حوزه، صدور مجوزها را به این درگاه منتقل کرده است.
رئیس سازمان بورس درباره پرداخت سود سهامداران از طریق سجام گفت: در دو سال گذشته تلاش شد سودی که در مجامع شرکت‌ها پرداخت می‌شود، کلا توسط سامانه سجام پرداخت شود. تمام شرکت‌ها ملزم شدند در سال جاری سود تمامی سهامداران را بر اساس برنامه زمان‌مندی و از طریق سامانه سجام پرداخت کنند. بیش از ۵۰ هزار میلیارد تومان سود به این روش پرداخت شد.
عشقی افزود: اتفاق دیگر این بود که سالیان سال سودهایی در مجامع تقسیم شده، اما به بهانه دسترسی نداشتن به مشخصات سهامداران توزیع نشده بود، به حساب سهامداران واریز شود. سال گذشته بالغ بر ۳۶ میلیون نفر سود رسوبی شرکت‌ها را دریافت کردند. امسال هم حدود ۱۲ میلیون نفر سود رسوبی دریافت کردند. شاید این سودها اعداد ناچیزی بود، اما جمع سودهای رسوبی مبلغ قابل توجهی بود که این مورد را به عنوان حق‌الناسی که به گردن شرکت‌ها بود تعیین تکلیف کردیم.
وضعیت سهام عدالت متوفیان
وی در خصوص وضعیت سهام عدالت متوفیان گفت: قوه قضاییه سرویسی در اختیار سازمان بورس و اوراق بهادار قرار داده تا تقسیم قهری سهام عدالت بین وراث انجام شود. نکته اینجاست که این سرویس، سرویس اصالت گواهی انحصار وراثت است. چون این دارایی‌ها قرار است بر اساس این گواهی تقسیم شود، باید به عدد و درصد تبدیل شود. ما حساس بودیم که تبدیل عکس گواهی انحصار وراثت به اعداد و درصدهایی که باید بین وراث تقسیم شود به نحو درستی صورت می‌گیرد.
رئیس سازمان بورس افزود: با توجه به اینکه لازم بود هم شبکه کارگزاری ما به برخی نرم‌افزارها تجهیز شود و هم می‌خواستیم از همکاری دفاتری که کارهای تخصصی دستگاه قضا را هم انجام می‌دهند، بهره بگیریم، به واسطه رفت و برگشت‌هایی که اتفاق افتاد این کار انجام نشد. خوشبختانه این کار در شرکت سپرده‌گذاری مرکزی انجام شده و آموزش‌های لازم هم به شرکت‌های کارگزاری داده شده و از هفته آینده فراخوان خواهیم داد که وراث متوفیان سهام عدالت به دفاتر کارگزاری مراجعه کنند و انتقال قهری انجام شود. البته با توجه به تعداد بالای فوت شده‌ها در چند سال گذشته، احتمالا فراخوان در چند مرحله انجام خواهد شد.
عشقی با حضور در یک برنامه تلویزیونی ادامه داد: تقسیم ماترک متوفیان دو بخش دارد؛ بخش اول خود سهام عدالت که مستقیم به قیمت روز به متوفیان منتقل خواهد شد؛ بخش دوم هم مربوط به سودهای سنواتی است که به وراث پرداخت خواهد شد. سودها در حساب شرکت سپرده‌گذاری مرکزی بوده و اگر سودی هم به این سودها تعلق گرفته باشد، پرداخت خواهد شد. البته از سال 1399 سود تقسیمی به سهامداران عدالت پرداخت شده و اشخاصی که از آن مقطع، سود سهام عدالت را دریافت نکرده‌اند، مشغول دریافت سود سهام عدالت خواهند شد. این سودها هم بر اساس همان درصد بین وراث تقسیم خواهد شد.
وضعیت صندوق‌های بازنشستگی تکمیلی
وی در خصوص صندوق‌های بازنشستگی تکمیلی گفت: ما یک سری صندوق‌های بازنشستگی اجباری داریم که تامین اجتماعی یا سایر نهادها و دستگاه‌های اجرایی، برای کارمندان و کارگران تشکیل داده‌اند؛ ولی فارغ از این صندوق‌های بازنشستگی اجباری، ما صندوق بازنشستگی تکمیلی تعریف کرده‌ایم که بر اساس قانون بازار اوراق بهادار تحت نظارت سازمان بورس فعالیت داشته و مقررات آن‌ها هم توسط سازمان بورس تدوین شده است.
رئیس سازمان بورس اوراق بهادار ادامه داد: در این صندوق‌ها، بخشی از حقوق کارمندان به علاوه منابعی که کارفرمایانی ترجیح می‌دهند برای آینده پرسنل خود کنار بگذارند، سرمایه‌گذاری خواهد شد. زمانی که کارمندان به موعد بازنشستگی برسند این مبالغ تسویه شده و به حساب شخص واریز می‌شود. البته که این کار در ساختارهای مختلفی در بعضی شرکت‌ها و دستگاه‌ها و ارگان‌ها انجام می‌شود؛ اما بعضاً در شفافیت آن‌ها مسائلی وجود دارد و مشکلات مالیاتی دارند و… با تعریف صندوق بازنشستگی تکمیلی در بازار سرمایه، شرایطی فراهم کردیم که با کارفرماها با منابع حاصل از کسر درصدی از حقوق پرسنل بعلاوه مبلغی توسط کارفرما، واحدهای این صندوق‌ها خریداری و برای بلندمدت نگهداری شود.
عشقی تاکید کرد: به این دلیل روی بلندمدت تاکید می‌کنیم که مقایسه بازدهی بازار سرمایه با سایر بازارها در بازه ۱۰ ساله یا ۲۰ ساله نشان می‌دهد این بازار بازدهی بسیار بالاتری برای سرمایه‌گذاران به همراه داشته است. ضمن اینکه صندوق‌های بازنشستگی اجباری بعضاً دچار معضلی به نام تصدی‌گری یا بنگاه‌داری هستند؛ اما صندوق‌های بازنشستگی تکمیلی با توجه به حد نصاب‌های سرمایه‌گذاری، حق تصدی‌گری ندارند؛ لذا در بلندمدت ما مشکل تصدی‌گری در این صندوق‌ها را نخواهیم داشت و منابع به صورت خرد در سهم‌های متنوعی سرمایه‌گذاری خواهد شد.
وی ادامه داد: با توجه به سابقه تقریباً ۱۸ ساله فعالیت صندوق‌های سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه ما چیزی به نام نکول (عدم ایفای تعهدات) در مورد این صندوق‌ها نداریم. با توجه به مدیریتی که در حد نصاب صندوق‌ها اعمال می‌شود و سازمان بورس هم روی این حد نصاب‌ها نظارت جدی دارد و پرونده‌های تخلفاتی جدی برای صندوق‌هایی که حد نصاب‌ها را رعایت نکردند، تشکیل شده؛ بنابراین صندوق‌های بازنشستگی تکمیلی فارغ از بحث تصدی‌گری در بلندمدت بازدهی خوبی برای سرمایه‌گذاران به همراه خواهند داشت.
رئیس سازمان بورس اوراق بهادار در مورد مزیت صندوق‌های بازنشستگی تکمیلی برای کارفرماها اظهار کرد: مهمترین مزیت این صندوق‌ها برای کارفرما، بحث نگهداشت نیروی انسانی در شرکت‌ها و سازمان‌ها خواهد بود. استقبال بسیار خوبی از این صندوق‌ها به عمل آمده و درخواست‌های بسیار زیادی از سوی کارفرماها برای تاسیس و راه‌اندازی این صندوق‌ها داشته‌ایم. حداقل سرمایه هر صندوق بازنشستگی تکمیلی ۵۰۰ میلیارد تومان است. ما یک سری صندوق‌های بازنشستگی تکمیلی عمومی داریم که ممکن است ۱۰ کارفرما در این صندوق سرمایه‌گذاری کنند و هر یک حساب جداگانه داشته باشند.
نظارت هوشمندانه و پیشگیرانه در بازار سرمایه
عشقی در خصوص نظارت هوشمندانه و پیشگیرانه در بازار سرمایه عنوان کرد: یکی از دغدغه‌های جدی ما و تمامی فعالان بازار سرمایه بحث منصفانه بودن معاملات است. ما در این دو سال سعی کردیم با استفاده از تمام اطلاعاتی که از طریق سامانه‌های اطلاعات مدیران و سامانه اطلاعات دارندگان اطلاعات نهانی کسب می‌کنیم، نظارت هوشمندی در بازار سرمایه ایجاد کنیم تا بتوانیم دستکاری در بازار را به راحتی تشخیص دهیم.
وی با بیان اینکه پرونده‌های تخلفاتی در سازمان بورس از مجراهای مختلفی تشکیل شده؛ افزود: گاهی واحدهای نظارتی خود سازمان این پرونده‌ها را تشکیل داده‌اند؛ گاهی پرونده‌ها از طریق سامانه سوت‌زنی توسط سایر اشخاص به‌صورت شناسایی‌شده یا ناشناس گزارش داده می‌شود و ما رسیدگی می‌کنیم و به یک پرونده تخلفاتی می‌رسیم؛ گاهی از طریق سامانه رسیدگی به شکایات این پرونده‌ها تشکیل می‌شود و در فرآیند رسیدگی قرار می‌گیرد یا از طریق بورس و فرابورس یا بورس کالا و انرژی این گزارش به ما ارسال شده و در واحد حقوقی پرونده تشکیل می‌شود.
رئیس سازمان بورس اوراق بهادار خاطرنشان کرد: اسامی مدیران خاطی که رای قطعی برای آن‌ها صادر شده، به زودی در سامانه سازمان بورس منتشر و افشا خواهد شد. این تخلفات مربوط به اسفند سال گذشته است.
حمایت از افشاگران و سامانه سوت‌زنی
عشقی در خصوص حمایت از افشاگران و سامانه سوت‌زنی گفت: با توجه به گسترش بازار سرمایه و ظهور بیش از ۱۰۰۰ نهاد مالی؛ بالغ بر ۷۰۰ ناشر که سهام آن‌ها در بازار سرمایه معامله می‌شود؛ ارائه‌دهندگان خدمات به سرمایه‌گذاران و… فضای گسترده‌ای در بازار سرمایه ایجاد شده که ممکن است بعضی از ناهنجاری‌ها از چشم ناظر رسمی دور بماند. هرچند وظیفه ما این است که بتوانیم هر نوع ناهنجاری را به‌سرعت کشف کرده و رسیدگی کنیم؛ اما با توجه به گستردگی بازار سرمایه ممکن است برخی ناهنجاری‌ها پنهان بماند.
وی ادامه داد: یکی از مجاری بسیار مهم برای شناسایی ناهنجاری‌ها خود سرمایه‌گذاران، رسانه‌های حرفه‌ای بازار سرمایه و مردم هستند. ما کانال‌های متعددی را برای اخذ این گزارش‌ها ایجاد کرده‌ایم که یکی از این کانال‌ها، دیده‌بان سلامت بازار سرمایه است. گزارش‌ها از تمام حوزه‌های بازار سرمایه شامل سامانه‌های معاملاتی، حوزه نهادهای مالی، کارگزاری‌ها، شرکت‌های سبدگردانی، ناشرانی که به هر دلیلی ممکن است تخلفات و ناهنجاری‌هایی داشته باشند و… از طریق سامانه دیده‌بان سلامت بازار سرمایه دریافت می‌شود.
رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار خاطرنشان کرد: تاکنون موارد بسیار مفیدی از این طریق به دست آمده که منجر به اقدامات اصلاحی اساسی در فرآیند ناهنجاری شده که به اصلاح ناهنجاری یا تشکیل پرونده تخلفاتی و رسیدگی و در نهایت جلوگیری از تکرار تخلف منجر شده است. این سامانه دیده‌بان سلامت همان سامانه سوت‌زنی است.
عشقی با اشاره به پرداخت جایزه به سوت‌زنان گفت: ۱۰ الی ۳۰ درصد از جریمه‌ای که برای افراد خاطی در نظر گرفته شده (متناسب با معیارهای مختلفی که تعریف شده) به شخصی که گزارش تخلف را داده پرداخت خواهد شد. تاکنون هم سه فقره جایزه سوت‌زنی پرداخت کرده‌ایم. پرونده‌های مختلفی هم در دست بررسی است که به محض آنکه این پرونده‌ها به نتیجه قطعی برسد، جوایز به سوت‌زنان پرداخت خواهد شد.
سقف جریمه‌ها از ۳۰۰ میلیون به یک میلیارد تومان رسیده است
وی ادامه داد: با افزایش جریمه‌ها، سقف جریمه‌ها از ۳۰۰ میلیون به یک میلیارد تومان رسیده و اعداد جوایز سوت‌زنی قابل توجه‌تر خواهد بود؛ اما فارغ از بحث جوایز به سوت‌زنان، جلوگیری از تکرار تخلف و اقدامات اصلاحی منافع بسیار بهتری برای بازار سرمایه و سهامداران خواهد داشت و امیدواریم تمامی ذی‌نفان بازار سرمایه در این مسیر به ما کمک کنند.
رئیس سازمان بورس اوراق بهادار در خصوص تامین مالی از طریق بازار سرمایه گفت: یکی از محورهای فعالیت بازار سرمایه و سازمان بورس، تامین مالی حوزه تولید است. در ابتدای ورود به سازمان بورس سه حوزه حمایت از حقوق سهامداران؛ ارتقای اثربخشی و کارایی نظام نظارتی در حوزه‌های مختلف و بخش سوم تسهیلگری در تامین مالی و تشکیل سرمایه و مدیریت ریسک در این حوزه تعریف شد.
وی با بیان اینکه یکی از معضلات اصلی ما در حال حاضر در بخش اقتصادی، بحث تشکیل سرمایه است، گفت: ما باید کاری کنیم که نرخ تشکیل سرمایه افزایش یافته و بتوانیم سرمایه‌گذاری‌های بیشتری داشته باشیم. در این حوزه ما خوشبختانه ابزارهای خوبی تعریف کردیم. یک شرکت سهامی عام پروژه امروز به مرحله پذیره‌نویسی رسید و در اولین گام، ۲۰۰۰ میلیارد تومان تامین سرمایه از این طریق برای اجرای یک پروژه صورت گرفت. امیدواریم بتوانیم تا پایان سال حداقل ۳ پروژه دیگر را هم به این شکل تامین مالی کنیم.
رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار با بیان اینکه مسیر تامین مالی پروژه‌ها از مسیر شرکت‌های سهامی پروژه می‌گذرد، افزود: این آمادگی را داریم که به شرکت‌های بزرگ و پروژه‌های بزرگ کمک کنیم تا از این طریق تامین مالی کنند. دومین مسیر، افزایش سرمایه است. سال گذشته بالغ بر ۲۲۰ هزار میلیارد تومان از سود شرکت‌ها به حساب سرمایه شرکت‌ها منتقل شد که صرف سرمایه‌گذاری شد. مسیر بعدی، تامین مالی جمعی است. امسال بحث تامین مالی جمعی را به‌طور جدی در شرکت فرابورس پیگیری می‌کنیم. تمرکز ما در این حوزه طرح‌های کوچک است.
عشقی ادامه داد: سال گذشته کلاً ۱۰۹ طرح تامین مالی شد؛ امسال ۸۰ طرح تامین مالی شده و امیدواریم تا پایان سال به ۲۰۰ طرح برسیم. این‌ها تامین مالی کوتاه‌مدت یک ساله به میزان کمتر از ۲۵ میلیارد تومان است که برای شرکت‌های کوچک جذابیت دارد. بحث انتشار اوراق توسط بخش غیردولتی نیز تسهیل شده است. البته با توجه به سیاست‌هایی که منظور کنترل نقدینگی در کشور ما وجود دارد، نرخ تامین مالی از این روش کمی بالاست؛ اما با توجه به استقبال خوبی که از این طریق شده امیدواریم امسال در این حوزه موفق‌تر عمل کنیم. در مجموع امیدواریم امسال تا پایان سال به عددی بیش از ۷۵۰ هزار میلیارد تومان تامین مالی در بازار سرمایه برسیم.