کیان آنلاین – اقتصاد۲۴( هدی کاشانیان) نوشت: با توجه به آمار‌های وزارت کار ثروتمندترین استان کشور بدون هیچ رقیبی استان تهران است. در سال گذشته، افرادی که در استان تهران زندگی می‌کردند نسبت به سایر استان‌ها درآمد بیشتری داشته‌اند. طبق این آمارها، ساکنان استان تهران در هر ماه به طور میانگین حدود ۱۹ میلیون و ۲۲۱ هزار تومان درآمد داشته‌اند. البته اعطای یارانه معیشتی بعد از افزایش قیمت بنزین در سال ۹۸ و پرداخت یارانه ۳۰۰ و ۴۰۰ هزار تومانی پس از حذف ارز ترجیحی در سال گذشته، دلایلی بود که در چند سال گذشته شکاف درآمد استانی را کاهش داده است. در سال‌های اخیر تهران با اختلاف زیاد نسبت به سایر استان‌ها، جایگاه ثروتمندترین استان ایران را در اختیار داشته است.
تهران پایتخت ایران به عنوان پرجمعیت‌ترین شهر کشور، از نظر مساحت شهرنشینی نه تنها در ایران، بلکه در دنیا جزو بزرگترین شهر‌ها است که از آن به عنوان ابرشهر یاد می‌کنند.
بیشتر بخوانید:
سناریوهای اقتصاد ایران در سال ۱۴۰۳ چه خواهد بود؟
نامگذاری تهران
از نوشته‌های جعفر شهری، نویسنده و پژوهشگر تاریخ اجتماعی تهران در کتاب طهران قدیم این‌طور برداشت می‌شود، «ته» را به معنای پایین و «ران» را، به مفهوم دامنه باید دانست. می‌توان گفت در رابطه با ریشه‌یابی نام تهران نظریههای متفاوتی داشته است. یکی از این نظریهها متعلق به مرحوم کسروی است که «ته» را درگذشته دور، گرم معنا می‌کرده است. همچنین «ران» را به معنای مکان می‌دانستند و در نتیجه مفهوم تهران را مکانی گرم در نظر می‌گرفت.
آب و هوای تهران
در نواحی مختلف تهران به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص، آب و هوای متفاوتی شکل گرفته است. سه عامل در آب و هوای استان تهران تاثیرگذار هستند:
• رشته کوه البرز در شمال تهران
• وزش باد‌های باران‌زای غربی
• دشت کویر در جنوب استان
نژاد در استان تهران
از نظر نژاد، بیشترین سهم استان تهران، متعلق به فارس‌ها است که از تبار آریایی هستند. همچنین بنا بر شواهد تاریخی تقریباً سه هزار سال قبل از میلاد، طوایفی از ماد‌ها از سوی سیبری وارد ایران شدند. این قبایل که از تبار آریایی بودند و در ری و ورامین سکونت کردند. اما بحث مهاجرت، زمینه‌ساز سکونت اقوام ترک‌زبان، شمالی، کردها، لرها، بلوچ‌ها و… نیز در استان تهران شده است.
اقتصاد تهران
محور اصلی بازار کار تهران، جذب نیرو در حوزه خدمات است و در مقابل بخش کشاورزی فقط بخش کوچکی از بازار کار را در اختیار دارد. صنعت در بازار کار استان و کشور تقریبا مشابه است. نقش بالا و قوی استان تهران در ایجاد ارزش افزوده کشور در بخش خدمات، به‌ویژه در حوزه فعالیت اطلاعات و ارتباطات و فعالیت‌های مالی و بیمه در آمارها مشاهده می‌شود. بخشی از ارزش افزوده فعالیت‌های مالی و بیمه‌ای کشور در استان تهران تولید می‌شود.
طبق آمارها، پنج فعالیت تولید محصولات غذایی، صنایع فلزی، فرآورده‌های نفتی و صنایع چوبی و پلاستیکی سهم حدود ۴۷ درصد از کل ارزش افزوده بخش صنعت استان تهران را تشکیل می‌دهند. صنعت چاپ با سهم ۶۵.۹ درصد از کل ارزش‌افزوده صنعت چاپ کشور، سایر مصنوعات با سهم ۵۰.۹ درصد از کل ارزش افزوده سایر مصنوعات کشور و پوشاک با سهم ۴۹.۵ درصد از کل ارزش افزوده صنعت پوشاک کشور، بیشترین سهم را در میان بخش‌های متناظر در کل کشور دارند.
استان تهران یکی از شهر‌های مهم کشور است که شهرک‌های صنعتی زیادی دارد. این شهرک‌ها شامل:
• شهرک صنعتی شمس آباد: در سال ۱۳۶۹ در کیلومتر ۴۰ اتوبان تهران قم راه اندازی شده است. از واحد‌های فعال در این شهرک صنعتی می‌توان به صنایع شیمیایی، پلاستیکی، سلولزی، نساجی، پوشاک، مواد غذایی و آشامیدنی، صنایع فلزی، برق و الکترینیک اشاره کرد که سالانه بخشی از نیاز‌های کشور را برآورده می‌کند.
• شهرک صنعتی عباس آباد: در تاریخ ۱۳۶۹.۰۴.۰۹ راه اندازی شده است. از واحد‌های صنفی این مجموعه صنایع الکترونیک، اخوان و امرسان، پلاستیک، آینه، شیرآلات، بستنی شاد، صنایع نفت و گاز و نایلون هستند.
• شهرک صنعتی پیشوا: در سال ۱۳۸۳ در جاده خاوران، بعد از دوراهی شریف آباد، به سمت پیشوا راه اندازی شده است.
• شهرک صنعتی پرند: شهرک صنعتی پرند در سال ۱۳۸۱ در مساحت ۳۵۸ هکتار تأسیس شده است. این شهرک صنعتی در ۴۵ کیلومتری جنوب غرب تهران واقع شده است. در این شهرک صنعتی صنایعی همچون صنایع فلزی، برق و الکترونیک، خدمات تجاری و… مشغول به فعالیت هستند.
• شهرک صنعتی خاوران: یکی از شهرک صنعتی‌های قدیمی استان تهران است که در سال ۱۳۸۴ به مساحت ۳۶۰ هکتار راه اندازی شده است. این شهرک صنعتی نیز صنایعی مانند صنایع فلزی، محصولات غذایی، برق الکترونیک، نساجی و پوشاک، شیمیایی، سلولزی، سنگی و پزشکی تولید می‌کند.
• شهرک صنعتی فیروزکوه: در سال ۱۳۸۰ با مساحت ۲۰۳ هکتار در محور تهران – فیروزکوه راه اندازی شده است. این شهرک صنعتی دارای ۷۰ واحد صنفی فعال است که تا کنون حدود ۱۲۰۸ شغل ایجاد کرده است. محصولاتی که در این شهرک صنعتی تولید می‌شود شامل: صنایع فلزی، کانی غیرفلزی، غذایی و دارویی، برق الکترونیک، نساجی و پوشاک، شیمیایی، سلولزی و صنایع تبدیلی کشاوری است.
صنایع ماشینی تهران
یکی از بخش‌های اصلی اقتصاد تهران صنایع ماشینی است که اکثر آن‌ها به مونتاژ و تولید کالا‌های مصرفی اشتغال دارند. بیشتر این صنایع در ورودی‌های شهر تهران بهخصوص در مسیر تهران – کرج، تهران – دماوند، تهران – ساوه و تهران – قم است. صنایع تهران را براساس نوع تولیدات می‌توان به گروه‌های ذیل دسته‌بندی کرد:
• صنایع نساجی: صنایع نساجی حدود ۵۰ درصد از کل صنایع تهران را به خود اختصاص داده است، این صنایع شامل ریسندگی و بافندگی پنبه‌ای و پشم، تریکو، کف‌پوش، فرش ماشینی، موکت، پتو، حوله، تهیه انواع پوشاک، کفش، چرم، کیف و چمدان که به تازگی تولید برزنت و الیاف نیز جزء این رشته از صنایع درآمده است.
• صنایع غذایی: صنایع غذایی حدود ۳۰ درصد از سهم صنایع تهران را از آن خود کرده‌اند. این صنایع شامل کارخانه قندسازی، روغن نباتی، لبنیاتِ پاستوریزه، فرآورده‌های گوشتی، تصفیه قند، بیسکویت‌سازی، نان ماشینی، نوشابه‌سازی، کنسرو و مرباسازی و… هستند.
• صنایع کانی غیرفلزی: ۲۸ درصد صنایع مختص صنایع کانی غیرفلزی کشور هستند. این رشته از صنایع، مصالح ساختمانی و لوازم بهداشتی خانه‌ها و شیشه، تهیه و تولید می‌کنند.
• صنایع فلزی: این رشته از صنایع همانند، اتومبیل و مینی‌بوس، وانت، لوازم خانگی مانند بخاری، کولر، اجاق‌گاز، یخچال، ماشین‌لباس‌شویی و… هستند و همچنین مخازن تحت فشار، لوله پروفیل، و پنجره و بسیاری دیگر از فرآورده‌های فلزی را تولید می‌کنند و در غرب و شرق تهران مستقر هستند.
• صنایع سلولزی: شامل مؤسسه‌هایی است که کاغذ، مقوا، کارتن، کیسه و پاکت کاغذی، کاغذ‌های بهداشتی و تولیدات چوبی مانند نئوپان، فیبر، کبریت و مداد تولید می‌کنند.
• صنایع شیمیایی و دارویی: در این صنایع کارخانه‌ها و کارگاه‌هایی وجود دارد که دارو، مواد بهداشتی، مواد ضدعفونی‌کننده، لاستیک و پلاستیک، رنگ‌های ساختمانی و صنعتی، پاک‌کننده‌های جامد و مایع، فرآورده‌های نفتی، روغن موتور و سموم دفع آفات نباتی تولید می‌کنند.
• صنایع برق و الکترونیک: شامل مؤسسه‌هایی است که به مونتاژ وسایل برقی و الکتریکی، تولید کابل، باطری و لامپ اشتغال دارند. تولیدات این صنایع در سطح استان، نسبت به دیگر گروه‌های صنعتی چشم‌گیر نیست، اما در مجموع کل کشور سهمی بسیار بالاتر از صنایع مشابه خود را در بر می‌گیرد.