الهام زادمهر- اقتصاد ایران را میتوان در زمره سیاسیترین اقتصادهای جهان به شمار آورد بدین جهت که اتفاقات سیاسی تاثیرات عجیبی بر قیمت ارز بر جای میگذارد، اما از تاثیرات سیاسی بر ارز که بگذریم سوءمدیریتها از یکطرف و مافیای اقتصادی از سویی دیگر عنان نرخ ارز را به دست گرفته و هر آنچه که نباید و به نفع اقتصاد و جامعه نیست بر سر قیمت میآورند، شاید کسی فکرش را هم نمیکرد که نرخ دلار در ایران روزی به ۹۳هزار تومان برسد و یا اینکه در سال ۱۴۰۳ ارز شاهد چنین سقف شکنیهایی باشد.
اما در کمال ناباوری به یکباره نرخ ارز سقفهای تاریخی را یکی پس از دیگری رقم زد. کارشناسان اقتصادی رقم فعلی قیمت ارز را بسیار بالاتر از ارزش ذاتی آن میدانند و انتظارات تورمی ناشی از تشدید تحریمها را در این امر دخیل دانسته و عنوان میکنند که اگر تنشهای سیاسی فروکش کند دلار به ارزش واقعی خود در حدود ۷۰ هزار تومان آرام خواهد گرفت. کارشناسان اقتصادی مافیاهای اقتصادی و بازار ارز را دلیل دیگر صعود بیسابقه نرخ ارز میدانند که با ایجاد تقاضای کاذب برای دلار بر روند صعودی نرخ آن دامن میزنند.
اما نباید از نظر دور داشت که درست است که مافیاهای اقتصادی میتوانند با ایجاد تقاضای کاذب و سفتهبازی، در نوسانات نرخ ارز و سکه تأثیرگذار باشند.
با این حال، عوامل بنیادین اقتصادی مانند حجم نقدینگی، نرخ تورم، سیاستهای پولی و مالی، و تحولات سیاسی نقش تعیینکنندهتری در تعیین نرخ ارز و سکه دارند. به عنوان مثال، پس از اعدام وحید مظلومین، معروف به “سلطان سکه”، در سال ۱۳۹۷، انتظار میرفت که قیمت سکه کاهش یابد یا حداقل تثبیت شود. اما در سالهای بعد، قیمت سکه بهطور قابلتوجهی افزایش یافت که نشاندهنده تأثیر عوامل کلان اقتصادی بر این بازار است.