حضور قلب، روح نماز است و به گفتۀ عارف پارسا، میرزا جواد آقا تبریزی، نمازی که لااقل یک‌دهم آن با حضور قلب خوانده نشود، قبول نیست (اسرار الصلاه، ص ۱۷۹) برای اینکه قلبتان را در نماز، حاضر کنید روی راه‌کار‌های زیر متمرکز شوید:
کنترل مهم‌ترین عامل حواس‌پرتی
مهم‌ترین عامل حواس‌پرتی در نماز، هرزگی قوه خیال است و کنترل خیال جز با تمرین و ممارست ممکن نیست. در ابتدا سعی کنید خیالتان را روی امور خاصی متمرکز کنید. در مراحل بعد، روی عظمت خداوند متمرکز شوید. با این روش، به تدریج، حضور قلب در نماز ایجاد می‌شود.
توجه به مخاطب داشتن
حضور قلب یعنی انسان از آنچه که می‌گوید و آنچه که در ذهنش می‌گذرد و بر زبانش جاری می‌شود، غافل نباشد؛ اینجور نباشد که نفهمد. مثلاً من که حالا دارم با شما حرف می‌زنم، خب، شما مخاطبید. انسان توجه دارد که یک مخاطبی دارد و دارد گوش می‌کند و دارد حرف میزند. در نماز هم همین جور باشد؛ یک مخاطبی داشته باشیم، با او حرف بزنیم. من حتّی عرض می‌کنم اگر کسی معنای نماز را هم نداند، اصلاً هیچ نداند معنای این عبارات چیست، اما همین قدر بداند دارد با یکی حرف میزند، دارد با خدا حرف میزند، این قضیه انسان را نزدیک می‌کند – «قربان کلّ تقیّ» – این خودش مقرِِّب است (بیانات رهبر معظم انقلاب؛ ۱۳۹۰/۰۱/۲۳)
وقت مناسب و قلب فارغ
به توصیۀ امام خمینی (شرح چهل حدیث، ص۴۲۸) برای نماز، فراقت وقت و فراغت قلب ایجاد کنید. یعنی هم وقت مشخصی را برای نماز خالی کنید که بهتر است همان اوقات فضیلت نماز باشد و هم، زمانی به نماز بایستید که کم‌ترین دل‌مشغولی را دارید؛ محیط پرسر و صدا، روبروی تلویزیون، قاب عکس و آینه، جای مناسبی برای نماز گزاردن نیست.
آخرین نماز عمر
راهکار دیگری که در روایات برای ایجاد حضور قلب آمده این است که هر نمازی را که می‌خوانیم اینگونه تصور کنیم که این آخرین نماز عمر ماست. اگر واقعا اینگونه فکر کنیم خودبه‌خود حالت توجه قلبی در ما تقویت می‌شود.
بستن چشم در نماز
اگرچه مستحب است در نماز، چشم‌ها باز باشد، ولی اگر هیچ راهی برای جمع کردن حواس ندارید به تجویز برخی علما (شهید ثانی و فیض کاشانی)، می‌توانید چشمتان را در نماز ببندید چرا که اهمیت حضور قلب از انجام یک وظیفۀ استحبابی بیشتر است.
احساس حضور خدا در طول شبانه‌روز
یادتان باشد تمام کار‌هایی که در شبانه‌روز انجام می‌دهید در نمازتان اثر می‌گذارد. هر چقدر احساس حضور خدا در طول روز در ما پررنگ‌تر باشد، به همان میزان، در نمازمان، حضور قلب بیشتری پیدا خواهیم کرد.