کیان آنلاین شیوا سپهری: از ابتدای سال ۱۴۰۲ بورس اوراق بهادار تب و تاب زیادی را متحمل شده و همچنان روند خروج پول حقیقی از بازار سرمایه ادامه دارد. طی خرداد ماه اگرچه شاهد شاهد افزایش نسبی ورود پول حقیقی به بازار بودیم، اما مجدداً روند، نزولی شد و در مجموع شرایط بازار سرمایه در بهار و نخستین ماه تابستان نزولی بوده است.
براساس گزارش کارشناسان در خرداد ماه شاهد ورود روزانه ۳۲۲ میلیارد تومان پول حقیقی به بورس بودیم. این روند نسبت به اردیبهشت ماه تا ۹۵ درصد افزایش را نشان می‌داد. اما در ۱۹ روز معاملاتی تیر ماه در تمامی روز‌ها شاهد خروج پول حقیقی از بازار بودیم. خیلی‌ها دلیل این عدم رونق در بازار سرمایه را قیمت‌گذاری دستوری و دخالت دولت در بازار می‌دانستند. رویکردی که در دولت رئیسی با شدت و حدت شاهد آن بودیم. البته برخی از کارشناسان نیز توقف بسیاری از نماد‌های بازار برای برگزاری مجامع سالیانه را از دیگر دلایل کاهش ارزش معاملات به ویژه معاملات می‌دانستند.
با ایستادن شاخص بورس در سطح یک میلیون و ۴۷۱ هزار واحد در آخرین روز کاری تیر ماه، بازدهی بورس در این ماه به منفی ۴.۴ درصد رسید و شاخص کل هم‌وزن نیز افت ۴.۶۶ درصدی را تجربه کرد. در واقع در آخرین روز معاملاتی تیر ماه شاخص کل رشد ۱۶ هزار و ۶۶۱ واحدی داشت. شاخص کل بورس در تیر ماه ۷ روز صعودی را طی کرد و طی ۱۲ روز روندی نزولی را به ثبت رساند. بدین ترتیب شاخص کل در مجموع ۶۷ هزار و ۷۳۴ واحد افت کرد.
در آخرین روز معاملاتی تیر ماه یعنی ۳۱ تیر ماه با کاهش ۳۳ هزار و ۲۸۱ واحدی شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران نسبت به روز قبل مواجه بودیم. این نزول سبب شد تا در ۳۱ تیر ماه بورس شاخص میلیون و ۹۸۳ هزار و ۱۰۳ واحد را ثبت کند و پرونده تیر ماه نیز به این ترتیب بسته شود.
در واقع کاهش ارزش معاملات در بورس در تیر ماه امسال را باید بی‌سابقه بخوانیم. چرا که در ماه مشابه سال‌های گذشته چنین بازدهی منفی وجود نداشته است. این در حالی است که در تیر ماه امسال شاهد رشد قیمت دلار بودیم. در تیر امسال قیمت دلار در صرافی ملی، ۰.۷۶ درصد رشد داشت.
شاخص‌ساز‌ها در تیر ماه کدام نماد‌ها بودند؟
نماد شرکت‌های شستا، پتروشیمی خلیج‌فارس، هلدینگ نفت و گاز و پتروشیمی تأمین، پالایش نفت تهران، پتروشیمی پردیس، گسترش نفت و گاز پارسیان و پتروشیمی نوری از جمله شرکت‌های شاخص‌سازی بودند که در اواخر تیر ماه توانسته بودند، رشد خوبی را ثبت کنند.
خبر مهم بورسی برای مرداد ماه ۱۴۰۲
«قادر معصومی خانقاه» مدیر صندوق سرمایه‌گذاری مشترک توسعه بازار سرمایه طی چند روز گذشته خبری برای شاخص‌ساز‌ها داشت که در وضعیت بازار سرمایه در مرداد اثر خواهد داشت و شاید افق روشنی را برای مرداد بگشاید. البته این اقدامات در پی نارضایتی زیاد شرکت‌های بورسی از اقدامات دولت جدید در قبال بورس اتفاق افتاد که مهم‌ترین آن‌ها مربوط به عدم اقدام دولت درباره اصلاح نرخ خوراک پتروشیمی‌ها بود. معصومی خانقاه گفته بود که قرار است از ابتدای مرداد ماه به میزان ۵۰ هزار میلیارد ریال (۵ همت) اوراق تبعی از نوع تامین مالی در بازار توسط این صندوق منتشر می‌شود.
گفته می‌شود این پنج هزار میلیارد تومان تامین مالی بابت حمایت از بازار و همچنین پرداخت بخشی از تعهدات صندوق به شرکت‌های کارگزاری انجام خواهد شد. در واقع اوراق اختیار فروش تبعی ابزاری است که توسط عرضه‌کننده سهام پایه (شرکت‌ها)، منتشر شده و این اختیار را به دارنده اوراق می‌دهد که دارایی پایه (سهام پایه) درج‌شده در قرارداد را در زمانی مشخص (تاریخ سررسید) و با قیمتی معین (قیمت اعمال) به‌فروش برساند.
انتشار اوراق تبعی می‌تواند در کاهش ریسک سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه و همچنین ایجاد اطمینان برای سهامداران موثر باشد. البته نکاتی در خرید این اوراق برای سهامداران وجود دارد که برای ایجاد سود خریداران اوراق موثر است. گفته می‌شود که اوراق اختیار فروش تبعی بر روی سهام شرکت‌های پتروشیمی پارس (پارس)، سرمایه‌گذاری تأمین اجتماعی (شستا)، بانک ملت (وبملت)، ارتباطات سیار ایران (همراه)، مخابرات ایران (اخابر)، بانک تجارت (وتجارت)، بانک صادرات ایران (وبصادر) و گروه بهمن (خبهمن) منتشر می‌شود. شرکت‌هایی که شاخص‌ساز هستند.
پیش‌بینی بورس مرداد ماه ۱۴۰۲
در ماه گذشته اقدامات دولت در خصوص شرکت‌های بورسی چنگی به دل نمی‌زد. خبر‌های مربوط به نرخ خوراک پتروشیمی‌ها که از جمله نماد‌های شاخص‌ساز و موثر در شاخص کل بورس است، خیلی از سهامداران بورسی را از آینده بازار سرمایه مایوس کرد. علی بهادری جهرمی، سخنگوی دولت درباره عدم تمایل دولت در تغییر نرخ خوراک پتروشیمی‌ها گفته بود: «نرخ خوراک پتروشیمی‌ها در این‌باره پیش‌بینی شده بود و نظرات دستگاه‌های مربوطه اخذ شد و آیین‌نامه‌ای به تصویب رسید و دولت قصد تغییر در آن ندارد.»
در واقع برخی کارشناسان معتقدند که با توجه به عدم کاهش نرخ خوراک پتروشیمی‌ها و موج منفی مجدد ایجاد شده در این خصوص وضعیت بورس در مرداد ماه را به سمت سیر نزولی پیش خواهد برد. البته برخی کارشناسان اعتقاد دارند، در صورتی که دولت ارز ۲۸۵۰۰ تومانی را حذف کند و نرخ سوخت صنایع را اصلاح کند و البته به سمت حذف قیمت‌گذاری دستوری پیش برود، احتمالاً شرایط بازار سرمایه در مرداد ماه بهتر خواهد بود.
این در شرایطی است که به نظر می‌رسد به دلیل کاهش ریسک‌های سیاسی و نبود امید برای مذاکرات و تثبیت شدن قیمت دلار در زیر پنجاه هزار تومان فعلا شاهد تغییرات ناگهانی در بورس نباشیم. اگر چنین شرایطی در مرداد ماه صادق باشد، همچنان با خروج پول حقیقی از بازار سرمایه مواجه خواهیم بود.
انتقادات فعالان بازار سرمایه از دولت
یکی از انتقاداتی که فعالان بازار بورس از دولت حسن روحانی تا دولت رئیسی داشته‌اند تلاش دولت‌ها برای تأمین هزینه‌های خود از جیب مالکان صنایع بزرگ کشور بوده است. کمیسیون اقتصادی دولت در تیر ماه حتی موفق نشد، دولت را برای اصلاح فرمول نرخ خوراک پتروشیمی‌ها مجاب کند. افزایش عوارض و مالیات برای صادرات محصولات صنعت فولادی و فلزات اساسی نیز از دیگر اخباری بود که به نظر می‌رسد تاثیر منفی خود را بر شاخص کل بورس داشته باشد. برای اینکه در ماه مرداد بتوان روند مثبتی را در بورس شاهد باشیم، دولت باید تغییرات اساسی در نگرش خود نسبت به بازار سرمایه داشته باشد که با وجود اقداماتش در ماه گذشته این امر بعید به نظر می‌رسد.