کیان آنلاین – بر اساس این گزارش، این قرارداد جایگزین قرارداد 10 ساله امضا شده در مارس 2001 خواهد شد و نه تنها از نظر مدت، بلکه از نظر دامنه و مقیاس نیز بی سابقه است. قرارداد جدید شامل توافقات گسترده در زمینه دفاعی و انرژی است.
این رسانه به طور انحصاری به نقل از یک مقام ارشد حوزه انرژی در ایران و یک منبع آگاه در اتحادیه اروپا گفته رهبری ایران، در تاریخ 18 ژانویه، موافقت رسمی خود را با توافقنامه همکاری جامع 20 ساله جدید بین جمهوری اسلامی ایران و روسیه اعلام کرده است.
قرارداد 20 ساله که با عنوان «پیمان روابط متقابل و اصول همکاری ایران و روسیه» شناخته می شود در 11 دسامبر 2023 برای بررسی عرضه شده و قرار بود این قرارداد جایگزین قرارداد 10 ساله امضا شده در مارس 2001 باشد و نه تنها از نظر مدت، بلکه از نظر دامنه و مقیاس، به ویژه در بخش دفاع و انرژی، تغییرات چشم گیری داشته است.
بر اساس گزارش اویل پرایس، قرارداد 20 ساله از چندین جنبه، مکمل عناصر کلیدی «توافقنامه همکاری جامع 25 ساله ایران و چین» است.
بیشتر بخوانید:
تجارت ایران و روسیه بدون راه آهن رشت آستارا رونق نمی‌یابد؟
در ابتدا در بخش انرژی، قرارداد جدید حق استخراج از بخش ایرانی دریای خزر، از جمله میدان بالقوه عظیم چالوس را به روسیه می دهد. بستر وسیع‌تر خزر، شامل میادین خشکی و فراساحلی، به طور میانگین حدود 48 میلیارد بشکه نفت و 292 تریلیون فوت مکعب گاز طبیعی اثبات شده و احتمالی دارد. سال 2019، روسیه در تغییر رژیم حقوقی دریای خزر نقش اساسی داشت و سهم ایران را از 50 درصد به تنها 11.875 درصد کاهش داد. قبل از اکتشاف ساختار نفتی چالوس، این کاهش سهم ایران بدان معنا بود که ایران حداقل 3.2 تریلیون دلار درآمد حاصل از محصولات انرژی دریای خزر را از دست می داد. با توجه به جدیدترین تخمین‌ها، این رقم می‌تواند بسیار بیشتر باشد. پیش از این، برآوردها حاکی از آن بود که چالوس دارای حدود 124 میلیارد فوت مکعب گاز در محل باشد. این معادل حدود یک چهارم ذخایر گازی است که در میدان گاز طبیعی غول پیکر پارس جنوبی ایران وجود دارد که حدود 40 درصد از کل ذخایر تخمینی گاز ایران و حدود 80 درصد از تولید گاز ایران را تشکیل می دهد. برآوردهای جدید حاکی از آن است که یک میدان دوقلو به فاصله 9 کیلومتری به نام چالوس بزرگ با 208 میلیارد مکعب مکعب گاز و چالوس کوچک با 42 میلیارد مکعب مکعب گاز در این ساختار وجود دارد که در مجموع 250 میلیارد متر مکعب گاز دارد.
مشابه همین اعطای حق استخراج اولیه برای روسیه در میادین عمده نفت و گاز ایران در خرمشهر و استان های نزدیک ایلام هم مرز با عراق هم به این کشور داده شده است. میادین مشترک ایران و عراق مدت‌هاست که فرصت دور زدن تحریم‌های بخش نفتی را به ایران داده است، زیرا نمی‌توان گفت چه نفتی از طرف ایران یا طرف عراقی این میادین آمده است. ه این ترتیب ایران به سادگی نفت تحریم شده خود را به عنوان نفت غیرتحریمی عراق به هر کجا که می خواهد ارسال می کند.
بیژن زنگنه، وزیر سابق نفت ایران، در سال 2020 علناً بر این رویه تأکید کرد و گفت: «آنچه ما صادر می‌کنیم به نام ایران نیست. اسناد یبارها و بارها تغییر می‌کنند.» مزیت دیگر میادین مشترک این است که امکان جابجایی موثر پرسنل از طرف ایرانی به طرف عراقی را فراهم می کند و استفاده از پیشرفت های کلیدی نفت و گاز در عراق بخش مهمی از برنامه بلتد مدت ایران است که با حمایت کامل روسیه ساخت «پل زمینی» به سواحل دریای مدیترانه سوریه را تسهیل می کند. این امر به ایران و روسیه امکان می‌دهد تا ارسال تسلیحات به جنوب لبنان و منطقه بلندی‌های جولان سوریه را به صورت تصاعدی افزایش دهند تا در حملات به اسرائیل مورد استفاده قرار گیرد. نتیجه اصلی این سیاست تحریک به درگیری گسترده‌تر در خاورمیانه است.
در گزارش اویل پرایس از مفاد توافق 20 ساله آمده قیمت تمام اقلام تولیدی که بین روسیه و ایران مبادله می شود، از جمله سخت افزارهای نظامی و انرژی، در قرارداد جدید رسمی شده است، هرچند به نفع ایران نیست. برای کالاهای صادراتی ایرانی به روسیه، تهران بهای تمام شده تولید را به اضافه 8 درصد دریافت می کند. با این حال، درآمد صادراتی به ایران منتقل نمی شود بلکه به صورت اعتبار در بانک مرکزی روسیه نگهداری خواهد شد.
علاوه بر این، ایران به دلیل جابه جایی نرخ دلار آمریکا با روبل یا یورو با روبل برای محاسبهاعتبارات خود در CBR هم ضرر خواهد کرد. برعکس، برای کالاهای روسی صادر شده به ایران، مسکو پیش از تحویل و با نرخ ارز بسیار قوی‌تری که به نفع روسیه است، پولهایش را دریافت میکند. علاوه بر این، قیمت پایه قبل از هر گونه محاسبه نرخ ارز، بر اساس بالاترین قیمتی است که روسیه در 180 روز گذشته برای هر محصولی که به ایران می‌فروشد، تعیین می کند. این سیستم چند هفته ای است که به طور غیررسمی برقرار است.
بر اساس این توافق پرداخت هزینه کالاها و خدمات خارج از مسیر مستقیم مالی بین بانک‌های مرکزی دو کشور از این پس از طریق حواله بین بانکی بین بانک‌های ایرانی و روسی قابل انجام است.
این توافق درباره گسترش همکاری‌های نظامی ایران و روسیه هم جزییات قابل توجهی است. توسعه تأسیسات فرودگاه‌ها و بنادر کلیدی که مدت‌ها مورد هدف روسیه بوده‌اند، با هدف استفاده دوگانه توسط نیروی هوایی و نیروی دریایی این کشور و همچنین تاسیسات نزدیک به تأسیسات اصلی نفت و گاز، در این توافق دیده شده است. در صدر فهرست فرودگاه‌های ایران که روسیه آن‌ها را بهترین فرودگاه برای استفاده دوگانه توسط نیروی هوایی خود می‌داند، فرودگاه های شهرهای همدان، بندرعباس، چابهار و آبادان قرار دارند و لازم به ذکر است که روسیه در آگوست 2016 از پایگاه نوژه همدان استفاده نظامی کرده و به اهدافی در سوریه حمله کرد ه است. چابهار، بندر بوشهر و بندرعباس در صدر فهرست بندرهای مورد استفاده نیروی دریایی این کشور قرار دارند. روسیه با به دست آوردن اولین حق استخراج در بخش ایران دریای خزر، توانایی فرماندهی مشترک بر روی بخش دفاع هوافضای شمالی منطقه خزر ایران را نیز به دست خواهد آورد.
همچنین در اینجا لازم به ذکر است که سامانه جنگ الکترونیک ایران (EW) بر اساس این توافق به سادگی می تواند به تیپ 19 فرماندهی راهبردی مشترک جنوب روسیه (راسوت) در نزدیکی روستوف-آن-دون در شمال غربی خزر متصل شود. این سامانه همچنین می توان به قابلیت های EW چین هم مرتبط کرد. قابلیت های EW شامل سیستم های پارازیت برای خنثی سازی پدافند هوایی در منطقه می شود. به گفته یک مقام ارشد اتحادیه اروپا، این سامانه با موشک‌های جدیدی که طبق قرارداد جدید توسط روسیه به ایران داده می شود، تقویت خواهد شد. یک منبع آگاه بخش امنیتی که هفته گذشته به اویل پرایس گفته پرسنل منتخب سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تحت آموزش استفاده از موشک کوتاه‌برد و دوربرد- Kh-47M2 Kinzhal، اسکندر M، RS-26 روبژ، BrahMos3 و Avangard قرار خواهند گرفت. وی گفت: قبل از شروع طرح تولید این موشک ها تحت لیسانس روسیه در ایران، 30 درصد این سلاح ها در ایران می مانند و بقیه به روسیه برگردانده می شوند.
اویل پرایس در نهایت نوشته: همه اینها به این معنی است که قرارداد 20 ساله جدید بین ایران و روسیه چشم انداز خاورمیانه، جنوب اروپا و آسیا را تغییر خواهد داد، زیرا ایران دامنه نظامی گسترده ای پیدا خواهد کرد که به آن اهرم های بسیار بیشتری دسترسی دارد.
